«Εγχειρίδιο προεκλογικής εκστρατείας»* είναι, σε ελεύθερη µετάφραση, ο τίτλος από το λατινικό εγχειρίδιο στο οποίο θα αναφερθώ σήµερα. Γράφτηκε τον 1ο προ Χριστού αιώνα και µάλλον είναι επίκαιρο ακόµη σήµερα, τον 21ο µετά Χριστόν αιώνα.
Συγγραφέας του εγχειριδίου ο Κόιντος Τύλλιος Κικέρων, αδελφός του Μάρκου Τύλλιου Κικέρωνα. Ο πρώτος το έκανε δώρο στον δεύτερο όταν ο τελευταίος έβαλε υποψηφιότητα για να εκλεγεί στο ανώτατο αξίωµα της Ρωµαϊκής ∆ηµοκρατίας, στο αξίωµα του υπάτου, το 64 π.Χ. Ο διάσηµος δικανικός ρήτορας και πολιτικός, ο οποίος δολοφονήθηκε το 43 π.Χ., ακολούθησε τις συµβουλές του αδελφού του και εµφανίστηκε στην πολιτική σκηνή ως ο νέος άνδρας (Homo Novus) της ∆ηµοκρατίας.
∆ιαβάζω πολλές συµβουλές αυτές τις ηµέρες στο ∆ιαδίκτυο που απευθύνονται σε νέους υποψηφίους ή σε παλαιότερους, οι οποίοι επανεκτίθενται για πολλοστή φορά στην πολιτική σκηνή, άλλοι ως δηµοτικοί σύµβουλοι ή δήµαρχοι και άλλοι ως ευρωβουλευτές ή περιφερειάρχες. Αξεπέραστες όµως είναι του Κικέρωνα. Ρίξτε µια µατιά και θα εκπλαγείτε µε την επικαιρότητα των λόγων του, καθώς επίσης πιστεύω ότι θα βρείτε και ποιος από τους πολιτικούς αρχηγούς του σήµερα τις αντιγράφει λέξη προς λέξη.
Ο υποψήφιος τότε έπρεπε να διαθέτει αυτοπειθαρχία και οργάνωση. Να αξιοποιεί όλες τις ευκαιρίες που του δίδονταν να έλθει σε επαφή µε τον κόσµο. Να ερευνά τις βαθιές σκέψεις των οπαδών, να προλαµβάνει τις απαιτήσεις τους και φυσικά πάνω απ’ όλα να τους πείθει ότι αυτός θα εκπληρώσει κάθε υπόσχεσή του µόλις καταλάβει το αξίωµα του υπάτου.
Από το πρώτο κιόλας κεφάλαιο ο Κόιντος τονίζει στον αδελφό του Μάρκο πως πρέπει να φροντίσει να αναδειχθούν τόσο οι φίλοι τους οποίους έχει και κάνει παρέα όσο και το πλήθος των ανθρώπων που τον ακολουθούν. Στο θέµα επανέρχεται και σε επόµενο κεφάλαιο, όταν επιµένει πως πρέπει να δίδεται η εντύπωση ότι ο υποψήφιος περιστοιχίζεται από πολλούς στο πλήθος και, εάν είναι δυνατόν, ισχυρούς στην κοινωνία, για να προσδώσει η παρέα µαζί τους κάποιο γόητρο στον αγώνα του.
Του προτείνει µε σχεδόν λαϊκίστικο τρόπο να επιτεθεί σε άνδρες που, αν και προέρχονται από τις καλύτερες οικογένειες της Ρώµης, «δεν έχουν το νεύρο να θεωρηθούν αντάξιοί του» και ούτε λίγο ούτε πολύ τον προτρέπει να βγάζει στη φόρα οποιοδήποτε στοιχείο του παρελθόντος του υποψηφίου ή της οικογένειάς του µπορεί να θεωρηθεί αρνητικό. Εξέχουσα θέση κατέχει στις συµβουλές εκείνη που τον καλεί να εκµεταλλευτεί όλες τις «χάρες» που έκανε, ζητώντας από τους λαβόντες τη χάρη να έλθουν τώρα να την ξεπληρώσουν. Μην ξεχνάς, του λέει, πως τα τελευταία χρόνια έχεις «υποχρεώσει» τέσσερα σωµατεία (εννοεί πρόσωπα και όργανα που ασχολούνταν συστηµατικά µε την εξαγορά ψήφων). Τον προτρέπει δε να υποσχεθεί και άλλες: «Είναι βέβαιον -τονίζει- πως η ελπίδα για µελλοντικές χάρες και η ανάµνηση των πρόσφατων ευεργεσιών σου θα σπρώξουν αυτούς τους ανθρώπους να σε υποστηρίξουν ενεργά… Και οι µικρότερες χάρες ωθούν τους ανθρώπους να θεωρούν ότι έχουν επαρκή λόγο για να υποστηρίξουν µια υποψηφιότητα».
Στην ίδια λογική, τον ενθαρρύνει να κάνει φιλίες µε όλες τις συντεχνίες, τις συνοικίες και τις γειτονιές και ιδίως, όποιες από αυτές κι αν επισκέπτεται, να τον συνοδεύουν πολλοί. «Ενα καθηµερινό πλήθος συνοδείας κάνει µεγάλη εντύπωση και φέρνει µεγάλο γόητρο… Επιµένω απολύτως και θεωρώ ότι είναι σηµαντικό, στην παρούσα περίσταση, να έχεις πάντα γύρω σου ένα µεγάλο πλήθος… Από το πρωί στο σπίτι σου έως αργότερα στις αγορές και στις συνοικίες». Τότε οι ψηφοφόροι πήγαιναν στα σπίτια των υποψηφίων και γίνονταν δεκτοί από νωρίς τα ξηµερώµατα. Συνήθεια η οποία διατηρήθηκε έως και τα µέσα του 20ού αιώνα και στη χώρα µας. Οι υποκριτικές ικανότητες τις οποίες προτείνει ο ένας αδελφός Κικέρων στον άλλον έχουν ξεχωριστή θέση στην επαφή του µε τον κόσµο. «Οι άνθρωποι δεν θέλουν µόνον υποσχέσεις, ειδικά όταν ζητούν κάτι από έναν υποψήφιο, αλλά θέλουν υποσχέσεις πλούσιες και κολακευτικές»...
Ο χώρος ενός άρθρου δεν επιτρέπει περισσότερες αναφορές. Είναι όµως ήδη αρκετά όσα εγράφησαν για να οδηγήσουν την σκέψη σας σε οµοιότητες του τότε µε το τώρα.
*Τα εντός εισαγωγικών αποσπάσµατα προέρχονται από το οµότιτλο βιβλίο των Εκδόσεων Πατάκη (Αθήνα 2004)