Η οπτική ενός ανθρώπου της Τέχνης για τους Eλληνες καλλιτέχνες, τους πολιτικούς, αλλά και την οικονομική κρίση


Δηλώνει συντηρητής έργων Τέχνης, αν και στο βιογραφικό του υπάρχουν πλείστες άλλες ιδιότητες, όπως του δημοπράτη έργων Τέχνης, του γκαλερίστα και του μάνατζερ καλλιτεχνών. Το θέμα είναι ότι η έλευση του Σταύρου Μιχαλαριά στην Ελλάδα μετά από μία τριακονταετία επαγγελματικής δραστηριότητας στο Λονδίνο και το Παρίσι σηματοδότησε μία νέα εποχή στον χώρο της Τέχνης. «Ενας από τους λόγους που γύρισα ήταν ότι δεν υπήρχε οργάνωση και καλλιτεχνικό προϊόν που να εξάγεται. Επίσης, ισχυρός παράγων ήταν η μαζική παλιννόστηση των εφοπλιστών, οι οποίοι έχτισαν σπίτια, δημιούργησαν συλλογές και βοήθησαν αρκετούς καλλιτέχνες να ανέβει η αξία τους. Η δική μου δουλειά ήταν να εκπροσωπώ με διαφάνεια και να κάνω γνωστές τις τιμές τους», απαντά στο ερώτημα γιατί επέστρεψε στην πατρίδα -ο τόπος άλλωστε της συναντήσεώς μας είναι το αιγαιοπελαγίτικο σπίτι ενός τέτοιου συλλέκτη, ο οποίος ευγενικώς μας το παραχώρησε για τις ανάγκες της συνεντεύξεως.

Το γεύμα είναι λιτό, μια πράσινη σαλάτα με ντοματίνια και μουσακάς. Το συνοδεύουμε με κόκκινο κρασί παραγωγής του οικοδεσπότη μας. «Ενώ στο τραγούδι ή το θέατρο είναι δύσκολο λόγω γλώσσας να βγούμε από τα σύνορά μας, στα εικαστικά θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μια φήμη διεθνώς ότι οι Ελληνες είναι καλοί καλλιτέχνες. Ο τόπος μας είναι μικρός και δεν μπορεί να απορροφήσει την παραγωγή έργων. Eπίσης, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού δεν έχει τη δυνατότητα να αγοράσει αυτά τα έργα, άρα ο διεθνής προσανατολισμός είναι μονόδρομος. Πλην όμως, οι καλλιτέχνες, ενώ ήθελαν να πουλάνε, αρνήθηκαν να παίζουν με τους κανόνες, πιστεύοντας ότι μπορούν να τα κάνουν όλα μόνοι τους. Το αποτέλεσμα είναι, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, όπως ο Τάκις, ο Κουνέλης ή η Χρύσα, να μην έχουμε εξαγωγή καλλιτεχνών».

Η οικονομική κρίση, σύμφωνα με τον συνομιλητή μου, δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο τα πράγματα. «Η κατάσταση συνολικά είναι πρωτόγνωρη. Μπορεί να έχουμε περάσει στο παρελθόν πολλές δυσκολίες, αλλά για πρώτη φορά βλέπουμε το μέλλον να είναι αβέβαιο και να μην εξαρτάται από εμάς. Οσες προσπάθειες και θυσίες να κάνουμε εμείς, δεν αρκούν. Χρειάζονται συνέργειες με άλλους εξωτερικούς παράγοντες. Παίζονται τεράστια παιχνίδια συμφερόντων και οι χώρες δεν είναι αυτόνομες, αλλά επηρεάζονται από τα συμφέροντα των εταιρειών». Η έξοδος από την κρίση για τον Σταύρο Μιχαλαριά θα γίνει «τυποποιώντας και δημιουργώντας ετικέτες παγκόσμιας εμβέλειας, με προστιθέμενη αξία. Ο τουρισμός από μόνος του δεν είναι αρκετός. Χρειάζεται να αναπτυχθούν νέες μορφές του, που θα διαρκούν όλο τον χρόνο, όπως π.χ. ο ιατρικός ή ο θρησκευτικός τουρισμός. Καλό θα ήταν να υιοθετήσουμε τα παραδείγματα μικρών πόλεων της Ευρώπης, όπως η Βασιλεία ή το Μάαστριχτ, με κορυφαία art fairs, που αναζωογονούν όλη την περιοχή, για να αναφερθώ στον δικό μου τομέα».

Στο πολιτικό επίπεδο, έχει την εντύπωση «ότι οι πολιτικοί σηκώνουν το χαλί και βάζουν τη σκόνη από κάτω, για να τη βρει ο επόμενος. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν πρόκειται για σκόνη, αλλά για ολόκληρη κοτρώνα. Το ίδιο κάνουν και οι τράπεζες, που κρύβουν τα χρήματα πάλι κάτω από το χαλί. Ζούμε μέρα με τη μέρα σε κατάσταση πολιορκίας. Τα τρόφιμα και το νερό τελειώνουν. Η κυβέρνηση και όσοι βρίσκονται στην κορυφή δεν μπορούν παρά να περιμένουν. Κανένας τους δεν πιστεύει ότι έχει το μαγικό ραβδί, σαν τον Χάρι Πότερ. Την ίδια ώρα, γίνεται ανασχηματισμός και αντί να αναλάβουν τα υπουργεία ικανοί managers, τα καταλαμβάνουν άσχετοι».
Τον ρωτώ τη γνώμη του για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολιτεύσεως. «Νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κάνει μια μεγάλη στροφή. Πρέπει να ομολογήσω ότι ο Τσίπρας έχει καλούς συμβούλους, αν και πλέον τα κόμματα δεν διαφέρουν πολύ μεταξύ τους. Η επίσκεψή του στο Αγιον Ορος έγινε περισσότερο ως κίνηση εντυπωσιασμού παρά ουσίας».

Ο ρόλος της Γερμανίας, σύμφωνα με τον Σταύρο Μιχαλαριά, είναι καταλυτικός για όσα μας συμβαίνουν. «Οι Γερμανοί, επειδή δεν έχουν τη δυνατότητα να επιχειρήσουν νέα πολεμική σύρραξη, επιτίθενται οικονομικά σε μικρές χώρες, όπως η δική μας, με την ίδια νοοτροπία που είχαν επί Χίτλερ. Θέλουν να γίνουμε όλοι σαν κι αυτούς και να κάνουμε ό,τι λένε αυτοί. Η κατοχή δεν είναι μόνο οικονομική ή πολιτική, αλλά και πνευματική. Μας ζητάνε να ξεχάσουμε τις παραδόσεις μας, που μας κράτησαν ζωντανούς σε δύσκολες εποχές, και να αρνηθούμε την ταυτότητά μας».
Την ώρα του φρούτου, καρπούζι και ροδάκινο, ο συνομιλητής μου καταλήγει με μια αισιόδοξη νότα. «Είμαστε μια σημαντική ράτσα ανθρώπων, η οποία πρέπει να υπάρχει μέσα στο παγκόσμιο μωσαϊκό. Ο Ελληνας είναι φτιαγμένος από παλιά και νέα υλικά, με αξιοπρέπεια και ισχυρό ηθικό πυρήνα. Βεβαίως, πρέπει να αναγνωρίσουμε τα ελαττώματά μας και να δούμε και τα καλά των άλλων».