ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
«Η Ελλάς πέθανε κατά λάθος»… ομολογεί ύπουλα το ΔΝΤ
Μήπως, όμως, η …θεωρία του «λάθους» είναι για αφελείς;
Το ΔΝΤ ομολογεί ότι στο μέλλον πρέπει να αλλάξει τις… συνταγές των Μνημονίων που εφαρμόζει ως σωτήρας των υπερχρεωμένων οικονομιών και λαών. Σε μια προσπάθεια συγκάλυψης των ευθυνών(;) για την τεράστια αποτυχία των προγραμμάτων που υλοποιήθηκαν από το 2008 έως το 2017, το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου -όπως ανακοινώθηκε- επιχειρεί να «αναμορφώσει» τις συνταγές με απώτερο στόχο την αποφυγή της επανάληψης των λαθών που έγιναν σε χώρες όπως η Ελλάδα. Η είδηση για την αποτυχία των ελληνικών Μνημονίων, ενώ η χώρα ακόμη προσπαθεί να επουλώσει τις οικονομικές και κοινωνικές πληγές που της προκάλσεσαν οι συνταγές του ΔΝΤ όλα αυτά τα χρόνια, μου προκαλεί ανακούφιση για την επιβεβαίωση της αρθρογραφίας μου τα αιματηρά χρόνια στην «Οικονομική Καθημερινή» και ταυτόχρονα θυμό για όλους που υποστήριξαν τις συνταγές αυτές. Ολοι αυτοί θα πρέπει να εξαναγκαστούν να ζητήσουν «Συγνώμη» από τον ελληνικό λαό…
Ωστόσο, δεν λέει για πρώτη φορά “Συγγνώμη, λάθος” το ΔΝΤ, δίχως αυτό να οδηγεί σε αναπροσανατολισμό. Και παρότι η μνήμη δυσκολεύεται να συγκρατήσει όλα όσα έγιναν, κάποιες σημαδιακές λέξεις ή λέξεις-πληγές αφήνουν βαθιά ίχνη. Η λέξη «πολλαπλασιαστής», λ.χ., ή «multiplicateur», όπως την έγραφε αρχές του 2013 ο κ. Ολιβιέ Μπλανσάρ, στην έκθεσή του για «τα λάθη των προγνωστικών ανάπτυξης και τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές». Και δεν επρόκειτο για κάποιον άσημο αξιωματούχο, αλλά για τον πρόεδρο του ερευνητικού τμήματος του ΔΝΤ. Ο κ. Μπλανσάρ αποδεχόταν ότι το ΔΝΤ έπεσε έξω στους υπολογισμούς του για την Ελλάδα: Οταν υπολόγιζε τις επιπτώσεις της μείωσης των δημόσιων δαπανών στην ανάπτυξη, δεν έπρεπε να χρησιμοποιήσει τον (προ κρίσεως) πολλαπλασιαστή 0,5 αλλά κάποιον άλλον, ανάμεσα στο 0,9 και το 1,7· διπλάσιο δηλαδή ή και τριπλάσιο. Μικρότατοι αριθμοί, ψιλά γράμματα αλλά βαριά δράματα. Δηλαδή υποτίμησαν τις επιπτώσεις της λιτότητας…
Ολες οι προβλέψεις του ΔΝΤ απέτυχαν! Ενδεικτικά αναφέρεται ότι όταν δημιουργήθηκε, το ελληνικό πρόγραμμα προέβλεπε: Επιστροφή της Ελλάδας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2012. Κορύφωση της ανεργίας στο 14,8% το 2012. Δεν θα χρειαζόταν αναδιάρθρωση («κούρεμα») του ελληνικού χρέους. Κορύφωση του χρέους το 2013, στο 149% του ΑΕΠ. Ανάκτηση της πλήρους πρόσβασης στις αγορές ομολόγων το 2013! Το πιο αμφιλεγόμενο σημείο του ελληνικού προγράμματος είναι -όπως ομολογείται σήμερα- η πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην αναδιάρθρωση («κούρεμα») του χρέους.
Μήπως, όμως, η …θεωρία του «λάθους» είναι για αφελείς;
Τόσα πολλά…. «λάθη» μαζεμένα, από τόσο έμπειρους ακαδημαικούς; Λίγο μετά τον λάθος «πολλαπλασιαστή» του ΔΝΤ, που υπήρξε μοιραίος για τη χώρα μας, ήρθε η αποκάλυψη για τα λάθη Ρόγκοφ - Ράινχαρτ. Το δίδυμο των θεωρητικών της νεοφιλελεύθερης «ορθοδοξίας» και της στυγερής λιτότητας αναγκάστηκε να ομολογήσει το σφάλμα του. Ένα «λάθος», λοιπόν, ή μια αδεξιότητα βούλιαξε τον λαό μας στην απόγνωση; Τόσο αίμα και δάκρυα για τα εξωφρενικά λάθη ορισμένων χαρτογιακάδων που πέρασαν από το ΔΝΤ και μετά χρήστικαν οικονομολόγοι του Χάρβαρντ; Οι λανθασμένοι υπολογισμοί Ρόγκοφ - Ράινχαρτ κάνουν την mainstream ακαδημαϊκή οικονομική κοινότητα να τρίζει, από την Οξφόρδη έως το Χάρβαρντ.
Κορυφαία στελέχη του ΔΝΤ, που το 2010 επί Γιώργου Παπανδρέου πρωθυπουργύ και Γιώργου Παπακωνσταντίνου υπουργό Οικονομικών (πρώην στέλεχος του ΔΝΤ) είχαν λόγο στη δημιουργία της θανατηφόρας συνταγής, για την οποία σήμερα -όπως το Εκτελεστικό Συμβούλιο ομολογεί- βασίστηκε σε εκτός πραγματικότητας υπολογισμούς. Προφανώς και δεν είναι τυχαίος ο Κένεθ Ρογκόφ. Ηταν επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κατά τη χρεοκοπία της Αργεντινής. Μαζί με την καθηγήτρια Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, Κάρμεν Ράινχαρντ έγραψαν το διάσημο βιβλίο με τίτλο «Τhis Τime is Different: Eight Centuries of Financial Folly» («Αυτή τη φορά είναι αλλιώς- 800 χρόνια χρηματοοικονομικά λάθη»), και έγιναν φίρμες. Στο βιβλίο περιγράφονται όλες οι κρίσεις χρέους από το 1820 μέχρι το 2010 κι έτσι ο Ρόγκοφ έγινε μια «αυθεντία» στις κρίσεις χρέους.
Δυστυχώς, για εμάς και τους άλλους λαούς, ο καθηγητής Ρόγκοφ διέκοψε το σκάκι (αλλά διατηρεί τον τίτλο του international grandmaster) όταν αντιλήφθηκε ότι το σκάκι είναι τόσο εθιστικό που τον εμπόδιζε να εντρυφήσει βαθύτερα στη νεοφιλελεύθερη «ορθοδοξία». Και σχεδόν επισκίασε, πρόσκαιρα όμως, το mainstream των οικονομολόγων, όπως τους νομπελίστες Πολ Κρούγκμαν του Princeton University και Τζότζεφ Στίγκλιτζ του Columbia University ή τον Τζέιμς Γκαλμπρέιθ του University of Texas, μεταξύ άλλων. Να θυμίσω πως η αποκάλυψη, ή μάλλον η παραδοχή για τον λάθος «πολλαπλασιαστή», ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο άρα και η Ευρωπαϊκή Eνωση που ακολουθούσε τυφλά τη συνταγή του, έσφαλαν στον τρόπο υπολογισμού των επιπτώσεων του Μνημονίου επί της ελληνικής οικονομίας, αντιμετωπίστηκε με τον καγχασμό που της άξιζε από όλους από εμάς που γνωρίζαμε.
Αυτά τα λάθη ούτε μαθητευόμενος οικονομολόγος δεν θα τα έκανε. Αδυνατούμε να το κατανοήσουμε. Αν διέπραξαν τέτοια λάθη, οι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι. Αλλά, τις επιπτώσεις αυτών των «λαθών» η Ελλάδα τις έχει πληρώσει με κατεστραμμένη οικονομία, διαλυμένη κοινωνία και ζοφερές προοπτικές. Το εξοργιστικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι αυτή η τραγωδία ήταν περιττή. Πριν από μισόν αιώνα οποιοσδήποτε οικονομολόγος - ή οποιοσδήποτε φοιτητής οικονομικών είχε διαβάσει το εγχειρίδιο του Πολ Σάμιουελσον «Οικονομικά» - θα μπορούσε να μας πει ότι η λιτότητα εν όψει ύφεσης είναι πολύ κακή ιδέα. Τελικά ας το κατανοήσουμε πως οργανισμοί σαν το ΔΝΤ ξέρουν να βρίσκουν εξιλαστήρια θύματα για να τεστάρουν τις συνταγές τους...
Ωστόσο, δεν λέει για πρώτη φορά “Συγγνώμη, λάθος” το ΔΝΤ, δίχως αυτό να οδηγεί σε αναπροσανατολισμό. Και παρότι η μνήμη δυσκολεύεται να συγκρατήσει όλα όσα έγιναν, κάποιες σημαδιακές λέξεις ή λέξεις-πληγές αφήνουν βαθιά ίχνη. Η λέξη «πολλαπλασιαστής», λ.χ., ή «multiplicateur», όπως την έγραφε αρχές του 2013 ο κ. Ολιβιέ Μπλανσάρ, στην έκθεσή του για «τα λάθη των προγνωστικών ανάπτυξης και τους δημοσιονομικούς πολλαπλασιαστές». Και δεν επρόκειτο για κάποιον άσημο αξιωματούχο, αλλά για τον πρόεδρο του ερευνητικού τμήματος του ΔΝΤ. Ο κ. Μπλανσάρ αποδεχόταν ότι το ΔΝΤ έπεσε έξω στους υπολογισμούς του για την Ελλάδα: Οταν υπολόγιζε τις επιπτώσεις της μείωσης των δημόσιων δαπανών στην ανάπτυξη, δεν έπρεπε να χρησιμοποιήσει τον (προ κρίσεως) πολλαπλασιαστή 0,5 αλλά κάποιον άλλον, ανάμεσα στο 0,9 και το 1,7· διπλάσιο δηλαδή ή και τριπλάσιο. Μικρότατοι αριθμοί, ψιλά γράμματα αλλά βαριά δράματα. Δηλαδή υποτίμησαν τις επιπτώσεις της λιτότητας…
Ολες οι προβλέψεις του ΔΝΤ απέτυχαν! Ενδεικτικά αναφέρεται ότι όταν δημιουργήθηκε, το ελληνικό πρόγραμμα προέβλεπε: Επιστροφή της Ελλάδας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης το 2012. Κορύφωση της ανεργίας στο 14,8% το 2012. Δεν θα χρειαζόταν αναδιάρθρωση («κούρεμα») του ελληνικού χρέους. Κορύφωση του χρέους το 2013, στο 149% του ΑΕΠ. Ανάκτηση της πλήρους πρόσβασης στις αγορές ομολόγων το 2013! Το πιο αμφιλεγόμενο σημείο του ελληνικού προγράμματος είναι -όπως ομολογείται σήμερα- η πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην αναδιάρθρωση («κούρεμα») του χρέους.
Μήπως, όμως, η …θεωρία του «λάθους» είναι για αφελείς;
Τόσα πολλά…. «λάθη» μαζεμένα, από τόσο έμπειρους ακαδημαικούς; Λίγο μετά τον λάθος «πολλαπλασιαστή» του ΔΝΤ, που υπήρξε μοιραίος για τη χώρα μας, ήρθε η αποκάλυψη για τα λάθη Ρόγκοφ - Ράινχαρτ. Το δίδυμο των θεωρητικών της νεοφιλελεύθερης «ορθοδοξίας» και της στυγερής λιτότητας αναγκάστηκε να ομολογήσει το σφάλμα του. Ένα «λάθος», λοιπόν, ή μια αδεξιότητα βούλιαξε τον λαό μας στην απόγνωση; Τόσο αίμα και δάκρυα για τα εξωφρενικά λάθη ορισμένων χαρτογιακάδων που πέρασαν από το ΔΝΤ και μετά χρήστικαν οικονομολόγοι του Χάρβαρντ; Οι λανθασμένοι υπολογισμοί Ρόγκοφ - Ράινχαρτ κάνουν την mainstream ακαδημαϊκή οικονομική κοινότητα να τρίζει, από την Οξφόρδη έως το Χάρβαρντ.
Κορυφαία στελέχη του ΔΝΤ, που το 2010 επί Γιώργου Παπανδρέου πρωθυπουργύ και Γιώργου Παπακωνσταντίνου υπουργό Οικονομικών (πρώην στέλεχος του ΔΝΤ) είχαν λόγο στη δημιουργία της θανατηφόρας συνταγής, για την οποία σήμερα -όπως το Εκτελεστικό Συμβούλιο ομολογεί- βασίστηκε σε εκτός πραγματικότητας υπολογισμούς. Προφανώς και δεν είναι τυχαίος ο Κένεθ Ρογκόφ. Ηταν επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου κατά τη χρεοκοπία της Αργεντινής. Μαζί με την καθηγήτρια Οικονομικών του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ, Κάρμεν Ράινχαρντ έγραψαν το διάσημο βιβλίο με τίτλο «Τhis Τime is Different: Eight Centuries of Financial Folly» («Αυτή τη φορά είναι αλλιώς- 800 χρόνια χρηματοοικονομικά λάθη»), και έγιναν φίρμες. Στο βιβλίο περιγράφονται όλες οι κρίσεις χρέους από το 1820 μέχρι το 2010 κι έτσι ο Ρόγκοφ έγινε μια «αυθεντία» στις κρίσεις χρέους.
Δυστυχώς, για εμάς και τους άλλους λαούς, ο καθηγητής Ρόγκοφ διέκοψε το σκάκι (αλλά διατηρεί τον τίτλο του international grandmaster) όταν αντιλήφθηκε ότι το σκάκι είναι τόσο εθιστικό που τον εμπόδιζε να εντρυφήσει βαθύτερα στη νεοφιλελεύθερη «ορθοδοξία». Και σχεδόν επισκίασε, πρόσκαιρα όμως, το mainstream των οικονομολόγων, όπως τους νομπελίστες Πολ Κρούγκμαν του Princeton University και Τζότζεφ Στίγκλιτζ του Columbia University ή τον Τζέιμς Γκαλμπρέιθ του University of Texas, μεταξύ άλλων. Να θυμίσω πως η αποκάλυψη, ή μάλλον η παραδοχή για τον λάθος «πολλαπλασιαστή», ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο άρα και η Ευρωπαϊκή Eνωση που ακολουθούσε τυφλά τη συνταγή του, έσφαλαν στον τρόπο υπολογισμού των επιπτώσεων του Μνημονίου επί της ελληνικής οικονομίας, αντιμετωπίστηκε με τον καγχασμό που της άξιζε από όλους από εμάς που γνωρίζαμε.
Αυτά τα λάθη ούτε μαθητευόμενος οικονομολόγος δεν θα τα έκανε. Αδυνατούμε να το κατανοήσουμε. Αν διέπραξαν τέτοια λάθη, οι άνθρωποι είναι επικίνδυνοι. Αλλά, τις επιπτώσεις αυτών των «λαθών» η Ελλάδα τις έχει πληρώσει με κατεστραμμένη οικονομία, διαλυμένη κοινωνία και ζοφερές προοπτικές. Το εξοργιστικό σε αυτή την υπόθεση είναι ότι αυτή η τραγωδία ήταν περιττή. Πριν από μισόν αιώνα οποιοσδήποτε οικονομολόγος - ή οποιοσδήποτε φοιτητής οικονομικών είχε διαβάσει το εγχειρίδιο του Πολ Σάμιουελσον «Οικονομικά» - θα μπορούσε να μας πει ότι η λιτότητα εν όψει ύφεσης είναι πολύ κακή ιδέα. Τελικά ας το κατανοήσουμε πως οργανισμοί σαν το ΔΝΤ ξέρουν να βρίσκουν εξιλαστήρια θύματα για να τεστάρουν τις συνταγές τους...
