Ο Μοντεσκιέ έβλεπε την Ευρώπη σαν ένα ενιαίο κράτος με πολλές επαρχίες. Ο Λαμαρτίνος και ο Ουγκώ μιλούσαν για Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Σήμερα, πια, απογοητευμένοι και αναποφάσιστοι, οι Ευρωπαίοι πολίτες μιλούν για μια Ευρώπη είτε πάρα πολύ μεγάλη για να μπορεί να ενωθεί είτε πάρα πολύ μικρή για να μπορεί να μένει διαιρεμένη. Η σημερινή Ευρώπη μοιάζει να προέρχεται, ούτε από τον τελευταίο μεγάλο κατακλυσμό, ούτε από τον μηρό του Δία, αλλά πιο πολύ από τον μηρό του Σόιμπλε. Εφιαλτικό. Για όλους εμάς.

Πέρασαν σχεδόν επτά χρόνια, κι όμως το φάντασμα των Μνημονίων συνεχίζει να πλανάται πάνω από την κοινωνία, στοιχειώνοντας το συλλογικό ασυνείδητο μιας χώρας που αλλάζει, προσπαθώντας να γιατρέψει όπως-όπως τις ρέουσες πληγές της.

Η πιο βαριά κριτική ως προς την εφιαλτική ένταξη της χώρας στο Μνημόνιο το 2010 από τον Γιώργο Παπανδρέου και την υπογραφή του δευτέρου Μνημονίου από τον Αντώνη Σαμαρά και του τρίτου από τον Αλέξη Τσίπρα δεν ήταν τόσο ότι με αυτή η χώρα εισήλθε σε μια ιλιγγιώδη περιδίνηση ύφεσης και ανεργίας, όσο ότι οι δανειακές συμβάσεις ήταν στην ουσία συμβάσεις υποτέλειας. Ειδικοί συνταγματολόγοι διαφώνησαν ως προς το εάν η υπογραφή της σύμβασης εκχωρεί εθνική κυριαρχία. Ωστόσο, από ηθικής και πολιτικής πλευράς δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η άσκηση δημοσίου ελέγχου από τρίτους συνιστά εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας.

Τα Μνημόνια, άραγε, ήταν αναγκαία για τη σωτηρία της χώρας; Εστω, λοιπόν, ότι ήταν αναγκαία. Πρέπει, τότε, να επισημανθεί ότι αυτό δεν ήρθε ως συνέπεια μιας απρόβλεπτης φυσικής καταστροφής, αλλά ως αποτέλεσμα μιας άθλιας πολιτικής και μιας αθλιότερης διαπραγμάτευσης. Ηταν, λοιπόν, η προσφυγή μας αναγκαία, δηλαδή η χώρα βρέθηκε στο σημείο να υποχρεωθεί να εκχωρήσει εθνική κυριαρχία για να σωθεί; Στην αντίθετη περίπτωση, όμως, εάν οι δεινοί όροι δανεισμού δεν ήταν αναγκαίοι, τότε η εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας έγινε χωρίς καν να απαιτείται. Αυτό, ωστόσο, συνιστά ακόμη βαρύτερο έγκλημα. Δυστυχώς, οι ευθύνες της μιας ή της άλλης εκδοχής όχι απλώς δεν έχουν αποδοθεί, αλλά φαίνεται πως ούτε πρόκειται να αναζητηθούν πλέον.

Υπήρχε άλλη λύση; Τι ειρωνεία... Η μόνη αδιαμφισβήτητη συνεισφορά της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ ήταν ότι με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου από τον Αλέξη Τσίπρα έκανε χειροπιαστή την έκτακτη κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα, απαλλάσσοντας τους πολιτικούς αντιπάλους του από το βάρος της απόδειξης των δικών τους μνημονιακών εγκλημάτων. Αρχικώς, η κυβέρνηση Τσίπρα επιδίωξε -και πέτυχεμια εκλογική κυριαρχία βασισμένη μόνο στην επικοινωνιακή εκμετάλλευση των εφιαλτικών αδυναμιών των μνημονιακών τους αντιπάλων. Ομως, η άνευ περιεχομένου κυριαρχία τελικώς κατέρρευσε, χωρίς να τη σπρώξουν οι αντίπαλοι, αλλά ο εσωτερικός τους εχθρός. Στην ουσία, πρόκειται για μια ιδεολογική στάση του Τσίπρα που υποτιμά την πολιτική, γιατί αποδέχθηκε την επώδυνη μετάλλαξή του από τον συντηρητικό πυρήνα του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού του Βερολίνου. Η μετάλλαξη αυτή της ριζοσπαστικής Αριστεράς θεωρήθηκε ως εξωγενής καταναγκασμός, με στόχο να διεκπεραιώσει ο Τσίπρας τη «βρώμικη» δουλειά.

Με συνέπεια το συνειδητό και ασυνείδητο ολίσθημα στο πολιτικό laissez-faire της κυβέρνησης Τσίπρα. Και δεν το λέω με την προφανή και αυτονόητη αλήθεια της φράσης, καθώς με ένα «ανέντιμο plan b», όπως θα έλεγε κι ο «τυχοδιώκτης» Γιάνης Βαρουφάκης, οι πιστωτές έσπειραν με νάρκες κάθε πολιτική δίοδο προς έναν συμβιβασμό για την αξιολόγηση που επιδίωξε η κυβέρνηση με την Ευρώπη. Το εν λόγω σχέδιο δεν είναι το Grexit, αλλά το... Graccident. Ομως, ανεξήγητα ίσως και ύπουλα αγνόησε το ενδεχόμενο αυτό η κυβέρνηση Τσίπρα… Το «ανέντιμο plan b» του σκληρού κλαμπ των δανειστών ήταν απλώς ο σταθερός και κλιμακούμενος τορπιλισμός κάθε δυνατότητας για έναν πραγματικά «έντιμο συμβιβασμό». Με το Grexit να έχει αποκλειστεί οριστικά και αμετάκλητα στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο από τον άξονα Μέρκελ-Γιούνκερ, η «φράξια των γερακιών» πυροβολεί κατά ριπάς το πολιτικό κεφάλαιο της κυβέρνησης Τσίπρα. Με στόχο να τη σύρει, την ύστατη ώρα, σε συμφωνία άτακτου συμβιβασμού, τραυματισμένη και βαριά εκτεθειμένη απέναντι στους ίδιους τους ψηφοφόρους της. Και τώρα το πετυχαίνουν απροσδόκητα εύκολα. Παρά τις πολεμικές ιαχές στην Ευρώπη, στο Μαξίμου έδειχναν σταθερή εμπιστοσύνη στους πολιτικούς διαύλους, που πίστευαν -οι αφελείςπως είχαν ανοίξει ανάμεσα στον πρωθυπουργό και τη γερμανική καγκελαρία.

Η πολιτική φαίνεται να συνοψίζεται -και να εξαντλείταιστην αδυσώπητη ισχύ των Μνημονίων... Η «αναγκαία» υποταγή σηματοδοτεί το τέλος της κοινωνίας, με την παραγωγή «τοπικών» μορφών ανεργίας, εξαθλίωσης ή βιαίας προλεταριοποίησης των παραδοσιακά αυτοαπασχολούμενων μικρομεσαίων στρωμάτων. Γιατί το πολιτικό σύστημα, τα άλλα κόμματα, τα πρόσωπα, οι επιχειρηματίες και οι τραπεζίτες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία θα καταφέρουν κάτι καλύτερο στο μέλλον; Επειδή το επιβάλλουν το Βερολίνο, το ΔΝΤ, η ΕΚΤ, η Ε.Ε.; Οχι, βέβαια. Ομως, η Ελλάδα σύρεται σε μια ιστορική καταστροφή… που ανατρέπει πλήρως κάθε ατομική ή συλλογική βεβαιότητα. Δίχως συναίσθηση της ιστορικής ευθύνης, δίχως φιλότιμο τελικά, επιδίδονται οι πολιτικοί σε ακόμα μία επικοινωνιακή διαχείριση, προκειμένου να διασωθούν οι ίδιοι πολιτικά. Αν δεν αλλάξει πολιτική, η χώρα θα στραγγίξει. Θα εξυγιανθεί πεθαίνοντας.