ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Ντόλι: Σαν σήμερα γεννήθηκε το πρώτο κλωνοποιηµένο πρόβατο
Η γέννηση, το επιστημονικό θαύμα, η κριτική και η ευθανασία
Είκοσι τρία χρόνια πριν, στις 5 Ιουλίου 1996, γεννήθηκε στο ινστιτούτο Ρόσλιν κοντά στο Εδιμβούργο της Σκωτίας, η πρώτη κλωνοποιημένη προβατίνα με το όνομα «Ντόλι».
Η διάσημη Ντόλι κλωνοποιήθηκε επιτυχώς μέσω της διαδικασίας μεταφοράς πυρήνα από ζωντανά ενήλικα κύτταρα, από τους Ίαν Γουΐλμουτ, Κιθ Κάμπελ και τους συναδέλφους τους στο ινστιτούτο Ρόσλιν. Η Ντόλι δηµιουργήθηκε από κύτταρο που ελήφθη από θηλαστικό αδένα. Το υπόλοιπο δείγµα ιστού καταψύχθηκε µε σκοπό να χρησιµοποιηθεί αργότερα, όπως κι έγινε.
Ήταν η πρώτη επιτυχηµένη απόπειρα κλωνοποίησης θηλαστικού από ενήλικο κύτταρο και όπως ήταν φυσικό έγινε πρώτη είδηση σε όλα τα διεθνή µέσα ενηµέρωσης.
Μάλιστα χαρακτηρίστηκε επιστηµονικό θαύµα, αν και αρκετοί επιστήµονες άσκησαν κριτική στην τεχνική λόγω των πολλών αποβολών – κατά την πρώτη κλωνοποίηση, καθώς χρησιµοποιήθηκαν 277 ωάρια, εκ των οποίων επέζησε µόνο ένα, η Ντόλι. Ακόµη και στις περιπτώσεις που τα ζώα γεννιούνταν, παρουσίαζαν σοβαρά προβλήµατα υγείας ή πέθαιναν πρόωρα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ντόλι θανατώθηκε στην ηλικία που είχε το πρόβατο-δότης, όταν εφαρμόστηκε ο κλωνισμός.
Σημειώνεται ότι δεν είναι η πρώτη φορά που απόπειρες κλωνισμού καταλήγουν σε αποτυχία. Νωρίτερα το Φεβρουάριο πέθανε για άγνωστους λόγους η Ματίλντα, κλωνοποιημένο πρόβατο στην Αυστραλία.
Κλωνοποίηση
Κλωνοποίηση είναι η διαδικασία δημιουργίας ενός ή περισσοτέρων ομοίων αντιγράφων από ένα πρότυπο. Στο χώρο της Βιολογίας αυτό το πρότυπο μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα μόριο (π.χ. DNA ή RNA) ή ένα γονίδιο,ένα κύτταρο (π.χ. βακτήριο, λεμφοκύτταρο), ή ακόμη και ένα πολυκύτταρο οργανισμό.
Με τη μοριακή κλωνοποίηση επιδιώκεται η αντιγραφή μορίων ή γονιδίων με σκοπό την ευχερέστερη μελέτη τους ή εκμετάλλευσή τους. Με την κλωνοποίηση μικροοργανισμών επιδιώκεται η παραγωγή πολλαπλών αντιγράφων ενός μικροοργανισμού, στον οποίο έχει εισαχθεί ένα ευνοϊκό για τα προϊόντα του, γονίδιο.
Η κλωνοποίηση πολυκύτταρων οργανισμών στους οποίους έχουν εισαχθεί με τη μέθοδο του ανασυνδυασμένου DNA ανθρώπινα γονίδια (όπως η περίπτωση της Dolly), πέραν του επιστημονικού ενδιαφέροντος μπορεί να αποβεί μια πολύτιμη πηγή φαρμακευτικών πρωτεϊνών, όπως η ινσουλίνη. Η εφαρμογή της διαδικασίας αυτής στον άνθρωπο (αναπαραγωγική κλωνοποίηση) αντιμετωπίζει προβλήματα ηθικής, ωστόσο είναι επιτρεπτή για θεραπευτικούς σκοπούς.
Αν και με τον όρο κλωνοποίηση αναφερόμαστε συνήθως στην τεχνητή διαδικασία παραγωγής αντιγράφων, η ίδια διαδικασία συναντάται και στη φύση πολύ συχνά στους μονογονικά αναπαραγόμενους οργανισμούς (δημιουργία πανομοιότυπων μεταξύ τους μικροοργανισμών που έχουν προκύψει από τον ίδιο αρχικό) και αρκετά σπανιότερα στους πολυκύτταρους οργανισμούς που αναπαράγονται αμφιγονικά.
Η διάσημη Ντόλι κλωνοποιήθηκε επιτυχώς μέσω της διαδικασίας μεταφοράς πυρήνα από ζωντανά ενήλικα κύτταρα, από τους Ίαν Γουΐλμουτ, Κιθ Κάμπελ και τους συναδέλφους τους στο ινστιτούτο Ρόσλιν. Η Ντόλι δηµιουργήθηκε από κύτταρο που ελήφθη από θηλαστικό αδένα. Το υπόλοιπο δείγµα ιστού καταψύχθηκε µε σκοπό να χρησιµοποιηθεί αργότερα, όπως κι έγινε.
Ήταν η πρώτη επιτυχηµένη απόπειρα κλωνοποίησης θηλαστικού από ενήλικο κύτταρο και όπως ήταν φυσικό έγινε πρώτη είδηση σε όλα τα διεθνή µέσα ενηµέρωσης.
Μάλιστα χαρακτηρίστηκε επιστηµονικό θαύµα, αν και αρκετοί επιστήµονες άσκησαν κριτική στην τεχνική λόγω των πολλών αποβολών – κατά την πρώτη κλωνοποίηση, καθώς χρησιµοποιήθηκαν 277 ωάρια, εκ των οποίων επέζησε µόνο ένα, η Ντόλι. Ακόµη και στις περιπτώσεις που τα ζώα γεννιούνταν, παρουσίαζαν σοβαρά προβλήµατα υγείας ή πέθαιναν πρόωρα.
Το 1999 οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι τα κύτταρα της Ντόλι άρχισαν να γερνάνε γρηγορότερα από ό,τι στα άλλα πρόβατα, ακόμα και μεγαλύτερης ηλικίας. Νωρίτερα από τα πέντε χρόνια της, μάλιστα, έπασχε από αρθρίτιδα.
Ορισμένοι μοριακοί βιολόγοι υποστήριξαν ότι δεν είναι δυνατόν να παραχθούν κλώνοι, χωρίς το αρχικό γενετικό υλικό των ενηλίκων που χρησιμοποιείται στη διαδικασία της «πυρηνικής μεταφοράς» να γερνά ταχύτερα από το νεαρό κλώνο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ντόλι θανατώθηκε στην ηλικία που είχε το πρόβατο-δότης, όταν εφαρμόστηκε ο κλωνισμός.
Σημειώνεται ότι δεν είναι η πρώτη φορά που απόπειρες κλωνισμού καταλήγουν σε αποτυχία. Νωρίτερα το Φεβρουάριο πέθανε για άγνωστους λόγους η Ματίλντα, κλωνοποιημένο πρόβατο στην Αυστραλία.
Κλωνοποίηση
Κλωνοποίηση είναι η διαδικασία δημιουργίας ενός ή περισσοτέρων ομοίων αντιγράφων από ένα πρότυπο. Στο χώρο της Βιολογίας αυτό το πρότυπο μπορεί να αντιπροσωπεύει ένα μόριο (π.χ. DNA ή RNA) ή ένα γονίδιο,ένα κύτταρο (π.χ. βακτήριο, λεμφοκύτταρο), ή ακόμη και ένα πολυκύτταρο οργανισμό.
Με τη μοριακή κλωνοποίηση επιδιώκεται η αντιγραφή μορίων ή γονιδίων με σκοπό την ευχερέστερη μελέτη τους ή εκμετάλλευσή τους. Με την κλωνοποίηση μικροοργανισμών επιδιώκεται η παραγωγή πολλαπλών αντιγράφων ενός μικροοργανισμού, στον οποίο έχει εισαχθεί ένα ευνοϊκό για τα προϊόντα του, γονίδιο.
Η κλωνοποίηση πολυκύτταρων οργανισμών στους οποίους έχουν εισαχθεί με τη μέθοδο του ανασυνδυασμένου DNA ανθρώπινα γονίδια (όπως η περίπτωση της Dolly), πέραν του επιστημονικού ενδιαφέροντος μπορεί να αποβεί μια πολύτιμη πηγή φαρμακευτικών πρωτεϊνών, όπως η ινσουλίνη. Η εφαρμογή της διαδικασίας αυτής στον άνθρωπο (αναπαραγωγική κλωνοποίηση) αντιμετωπίζει προβλήματα ηθικής, ωστόσο είναι επιτρεπτή για θεραπευτικούς σκοπούς.
Αν και με τον όρο κλωνοποίηση αναφερόμαστε συνήθως στην τεχνητή διαδικασία παραγωγής αντιγράφων, η ίδια διαδικασία συναντάται και στη φύση πολύ συχνά στους μονογονικά αναπαραγόμενους οργανισμούς (δημιουργία πανομοιότυπων μεταξύ τους μικροοργανισμών που έχουν προκύψει από τον ίδιο αρχικό) και αρκετά σπανιότερα στους πολυκύτταρους οργανισμούς που αναπαράγονται αμφιγονικά.