Ένα πάγιο αίτημα των κατοίκων της Καστανιάς Καλαμπάκας, ενός πανέμορφου ορεινού χωριού στα 890μ. υψόμετρο, έγινε πραγματικότητα με τον επίσημο χαρακτηρισμό ως «μαρτυρικό χωριό». Με τις ενέργειες των μελών του δραστήριου Ευεργετικού – Πολιτιστικού Συλλόγου «Ο Στίνος», επετεύχθη να τιμηθεί η ιστορία ενός τόπου που πέρασε πολλά δεινά από την Γερμανική κατοχή, τον Οκτώβριο του 1943.
Η τοποθέτηση της πινακίδας και ο επίσημος χαρακτηρισμός της Καστανιάς ως μαρτυρικό χωριό έγινε πριν λίγες ημέρες αποτελώντας τιμή για τους Καστανιώτες, τους φορείς αλλά και για ολόκληρη την χώρα καθώς πλέον αποτελεί «ιστορικό μνημείο» που έχει μεγάλο ενδιαφέρον να γίνει γνωστό και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
* Η Καστανιά είναι ορεινό χωριό της Πίνδου με υψόμετρο 890 μέτρων, σε απόσταση 34 χιλιόμετρα δυτικά της Καλαμπάκας με πληθυσμό 150 άτομα το χειμώνα. Το καλοκαίρι ο πληθυσμός υπερβαίνει τους 1.200 κατοίκους.
Παλιά το χωριό βρισκόταν στον οικισμό Μηλότοπος, που βρίσκεται κοντά στη σημερινή θέση του χωριού αλλά σε χαμηλότερο υψόμετρο. Πήρε τ’ όνομά του από τις πολλές μηλιές που καλλιεργούνται στην περιοχή. Η περιοχή της Καστανιάς είναι κατάφυτη με καστανιές, καρυδιές, μηλιές, φουντουκιές, οξιές, έλατα και πεύκα. Δίπλα στο χωριό υπάρχουν νερά των πηγών Στίνος (στη θέση Γκούρα) και στη θέση Μπούρος. Όσο αναφορά τα βουνά που βρίσκονται κοντά στο χωριό υπάρχει το δάσος του βουνού Κυνηγός ή Όμορφη ράχη (1.845 μ.), το οποίο οι Καστανιώτες χάρισαν στο βασιλιά Γεώργιο Α΄, όταν αυτός επισκέφτηκε το χωριό το 1881. Για τον λόγο αυτό ονομάστηκε και «Βασιλικό Δάσος». Επίσης οι κορυφές Κρούνες (1.239 μ.), Μοράβα (1.930 μ.) και Χιόλι στα νοτιοδυτικά (1.970μ.). Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την υλοτομία, συνέπεια της ύπαρξης μεγάλων δασών στην περιοχή και τη γεωργοκτηνοτροφία.
Οι πλατείες του χωριού είναι πλακόστρωτες. Γνωστά αρχοντικά σπίτια είναι τα φρούρια των Δημάκη, Νικολάκη Λεβέντη και Κυρνάσιου, στενά συνδεδεμένα με την νεότερη ιστορία του τόπου. Κάηκαν και τα τρία από τους Γερμανούς, μαζί με όλο το χωριό, στις 26 Οκτωβρίου 1943. Σώθηκαν μόνο η εκκλησία του Αγ. Αθανασίου και το μοναστήρι του Αγ. Νικολάου.
Το μοναστήρι του Αγ. Νικολάου Σιαμάδων βρίσκεται στα δεξιά του δρόμου Χάνι Μουργκάνι - Καστανιάς. Σώζεται σήμερα, σε 620 μ. και απόσταση 2 περίπου χλμ. από τον κεντρικό δρόμο, το καθολικό της μονής που κτίστηκε στις αρχές του 19ου αι. Στο χωριό λειτουργεί κοινοτικός ξενώνας, ενώ οι γυναίκες υφαίνουν ακόμη στον αργαλειό. Στην Καστανιά παράγονται σε οικιακή βάση μήλα, κάστανα, φασόλια γίγαντες, τυρί φέτα, καθώς και γλυκό σύκο και καρύδι. Αξιοθέατα του χωριού αποτελούνε οι παραδοσιακές ταβέρνες και καφενεία, η περιοχή Γκούρα, το εκκλησάκι του Αγ. Αθανασίου και η μονή Αγ. Νικολάου Σιαμάδων.
