ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Κεντροδεξιές πρωτιές με «άρωμα» γυναίκας
Η φιλελεύθερη παράταξη παίζει κομβικό ρόλο στην ουσιαστική ανάδειξη των Ελληνίδων στα υψηλά αξιώματα της χώρας
Η επιλογή από τον Κυριάκο Μητσοτάκη της Κ. Αικατερίνης Σακεραλλοπούλου για το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα δεν αποτελεί απλώς μια υπέρβαση με ιδιαίτερους συμβολισμούς. Συνεχίζει μια παράδοση της φιλελεύθερης παράταξης, η οποία υπό διάφορες κομματικές ονομασίες πρωτοστάστησε στην ανάδειξη γυναικών στην πολιτική ζωή του τόπου.
Έτσι και σήμερα η Νέα Δημοκρατία επιβεβαίωσε, όπως και οι ιδεολογικοί της «πρόγονοι» ότι είναι ένα κόμμα που ξέρει να πρωτοπορεί και, κυρίως, να υπερβαίνει καθιερωμένες αντιλήψεις, ακυρώνοντας στην πράξη την ταυτότητά του συντηρητικού κόμματος που οι πολιτικοί της αντίπαλοι προδίδουν.
Πράγματι, η παράταξη που κυβερνά σήμερα τη χώρα είναι αυτή που ανέδειξε την πρώτη γυναίκα βουλευτή, την πρώτη υπουργό, την πρώτη πρόεδρο της Βουλής, την πρώτη δήμαρχο στον μεγαλύτερο δήμο της χώρας, τον Δήμο Αθηναίων, και συνάμα την πρώτη Ελληνίδα υπουργό των Εξωτερικών, και την πρώτη Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Ελένη Σκούρα 1953
Η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής ήταν η Ελένη Σκούρα, που εξελέγη το 1953 στον Νομό Θεσσαλονίκης με το κόμμα του Συναγερμού του Αλέξανδρου Παπάγου. Η Ελ. Σκούρα είχε εκλεγεί σε επαναληπτική εκλογή, όταν είχε αιφνιδίως αποβιώσει ο βουλευτής του κόμματος Βασίλειος Μπακονίκας και δεν υπήρχε επιλαχών λόγω του πλειοψηφικού συστήματος με το οποίο είχαν διεξαχθεί οι εκλογές του 1952.
Σημειωτέον ότι στις επαναληπτικές εκείνες εκλογές είχε μετάσχει ως υποψήφια από την ΕΠΕΚ-Φιλελεύθεροι (το τότε Κέντρο) η Βιργινία Ζάννα, γιαγιά του πρώην αρχηγού της Ν.Δ. Αντώνη Σαμαρά. Η εκλογή εκείνη ήταν ιδιαίτερης σημασίας δεδομένων των τότε συνθηκών, αν σκεφτεί κανείς ότι μόλις το 1952 από το κόμμα-προπομπό της ΕΡΕ και μετέπειτα της Νέας Δημοκρατίας είχε ψηφιστεί νόμος (ο 2159) που κατοχύρωνε το δικαίωμα της γυναίκας όχι μόνο να εκλέγει, αλλά και να εκλέγεται.
Αξίζει να καταγραφεί η δήλωση που είχε κάνει η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής μόλις εξελέγη: «Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης».
Λίνα Τσαλδαρη 1956
Η δεύτερη πρωτοποριακή απόφαση της φιλελεύθερης παράταξης ελήφθη όταν η ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε διαδεχθεί τον Ελληνικό Συναγερμό του Αλέξανδρου Παπάγου στη διακυβέρνηση της χώρας μετά τις εκλογές του 1956.
Στις εκλογές εκείνες της 19ης Φεβρουαρίου, στις οποίες μάλιστα πρώτη φορά ψήφισαν και γυναίκες, ήταν υποψήφια και η Λίνα Τσαλδάρη, το γένος Λάμπρου (μεγάλου βυζαντινολόγου, που είχε διατελέσει και πρωθυπουργός), που είχε παντρευτεί τον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος και δύο φορές πρωθυπουργό, Παναγή Τσαλδάρη. Η Λίνα Τσαλδάρη εξελέγη βουλευτής και ο τότε πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Καραμανλής, κατά τον σχηματισμό της κυβέρνησής του την όρισε υπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας. Ηταν έτσι η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε υπουργικό θώκο.
Ντόρα Μπακογίαννη 2002
Η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Αθήνας. Στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης το 2002 είχε λάβει ποσοστό 60,6%. ‘Ήταν επίσης η πρώτη Ελληνίδα υπουργός Εξωτερικών (2006) στην κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή.
Πριν από τη νίκη της Ν.Δ. στις εκλογές του 2004, η συγκεκριμένη παράταξη είχε αναδείξει και την πρώτη γυναίκα δήμαρχο στην πρωτεύουσα. Ηταν το 2002 όταν στις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Αθήνα εξελέγη δήμαρχος η Ντόρα Μπακογιάννη. Προηγουμένως η κ. Μπακογιάννη είχε διατελέσει υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και στη συνέχεια υπουργός Πολιτισμού. Για την εκλογή της ως δημάρχου Αθηναίων είχε λάβει ποσοστό 60,6%. Από το δημαρχιακό αξίωμα παραιτήθηκε το 2006, για να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο της υπουργού Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή. Το χαρτοφυλάκιο αυτό συνέχισε να το κατέχει και μετά τις εκλογές του 2007. Ηταν επίσης η πρώτη Ελληνίδα υπουργός των Εξωτερικών.
Άννα Ψαρούδα-Μπενακη 2004
Η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Βουλής .Είχε προταθεί για το εν λόγω αξίωμα και το 1996, από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.
Τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, η Νέα Δημοκρατία ήταν εκείνη που ως κυβέρνηση, με το Σύνταγμα του 1975, όρισε ρητά ότι όλοι οι Ελληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι έναντι του νόμου. Ηταν το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας που καθιέρωνε την ισότητα των δύο φύλων. Χρόνια μετά και συγκεκριμένα το 1992 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τοποθέτησε στην κυβέρνησή του την πρώτη γυναίκα υπουργό Δικαιοσύνης.
Ηταν η Αννα Ψαρούδα-Μπενάκη, βουλευτής και καθηγήτρια του Ποινικού Δικαίου. Τέσσερα χρόνια μετά, το 1996, προτάθηκε για το αξίωμα του προέδρου της Βουλής. Αξίωμα στο οποίο τελικώς εξελέγη τον Μάρτιο του 2004, μετά τις εκλογές τις οποίες είχε κερδίσει η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κώστα Καραμανλή. Η κ. Ψαρούδα-Μπενάκη από την αρχή του έτους είναι πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και επίσης η πρώτη γυναίκα που καταλαμβάνει αυτό το αξίωμα.
Αικατερίνη Σακελλαροπούλού 2020
Σήμερα, πάλι η Ν.Δ. πρωτοπορεί με την ανάδειξη και της πρώτης Ελληνίδας στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα, έχοντας επιλέξει την πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας, Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, για την ΠτΔ. Είναι μια επιλογή που όχι μόνο υπερβαίνει τα μέχρι σήμερα κομματικά κριτήρια, αλλά και ανοίγει τον δρόμο για την Προεδρία και σε άλλες προσωπικότητες του δημόσιου βίου που θα μπορούν να διασφαλίσουν την εθνική ενότητα μέσω της άμεσης έκφρασης και εκπροσώπησης της ελληνικής κοινωνίας.
Η κ. Σακελλαροπούλου ήταν πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας από τον Οκτώβριο του 2018, η πρώτη γυναίκα στο κορυφαίο δικαστικό αξίωμα της χώρας. Επιπλέον, διετέλεσε πρόεδρος της Ενωσης Δικαστικών Λειτουργών του ΣτΕ (1993-1995 και 2000-2001), γ.γ. (1985-1986) και αντιπρόεδρος (2006- 2008), ενώ υπήρξε μέλος της Κεντρικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής (1993-1995).
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ
Προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και των ιδεολογικώς συγγενών κομματικών της προγόνων αναδείχθηκαν γυναίκες στα υψηλά αξιώματα της Πολιτείας. Η Ν.Δ. είναι το κόμμα το οποίο από την ίδρυσή του ανέδειξε σε μείζονα κομματική οργάνωση τη Γραμματεία Γυναικείων Θεμάτων, που η δραστηριότητά της δεν ήταν απλώς κοινωνική, αλλά είχε ως διαρκή στόχο την εξάλειψη των ανισοτήτων ανάμεσα στα δύο φύλα. Υπήρξε όντως μια ιστορική Γραμματεία, από την οποία πέρασαν σπουδαίες γυναικείες προσωπικότητες της παράταξης.
Οπως η Αννα Συνοδινού, η Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, η Βάσια Ηλιοπούλου, η Πόπη Φουντουκίδου, η Μερόπη Σπυροπούλου και η Μερόπη Καλδή. Βεβαίως, από την καίρια αυτή γραμματεία της κυβερνητικής παράταξης πέρασε και η Κατερίνα Παπακώστα, η οποία φρόντισε να απομυθοποιηθεί «μηδίζουσα», καθώς όχι μόνο διαφοροποιήθηκε από τη γραμμή του κόμματος, υποστηρίζοντας τον Πάνο Καμμένο, αλλά και προθυμοποιήθηκε να ενταχθεί στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα
Έτσι και σήμερα η Νέα Δημοκρατία επιβεβαίωσε, όπως και οι ιδεολογικοί της «πρόγονοι» ότι είναι ένα κόμμα που ξέρει να πρωτοπορεί και, κυρίως, να υπερβαίνει καθιερωμένες αντιλήψεις, ακυρώνοντας στην πράξη την ταυτότητά του συντηρητικού κόμματος που οι πολιτικοί της αντίπαλοι προδίδουν.
Πράγματι, η παράταξη που κυβερνά σήμερα τη χώρα είναι αυτή που ανέδειξε την πρώτη γυναίκα βουλευτή, την πρώτη υπουργό, την πρώτη πρόεδρο της Βουλής, την πρώτη δήμαρχο στον μεγαλύτερο δήμο της χώρας, τον Δήμο Αθηναίων, και συνάμα την πρώτη Ελληνίδα υπουργό των Εξωτερικών, και την πρώτη Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Ελένη Σκούρα 1953
Η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής ήταν η Ελένη Σκούρα, που εξελέγη το 1953 στον Νομό Θεσσαλονίκης με το κόμμα του Συναγερμού του Αλέξανδρου Παπάγου. Η Ελ. Σκούρα είχε εκλεγεί σε επαναληπτική εκλογή, όταν είχε αιφνιδίως αποβιώσει ο βουλευτής του κόμματος Βασίλειος Μπακονίκας και δεν υπήρχε επιλαχών λόγω του πλειοψηφικού συστήματος με το οποίο είχαν διεξαχθεί οι εκλογές του 1952.
Η Βουλευτής
Σημειωτέον ότι στις επαναληπτικές εκείνες εκλογές είχε μετάσχει ως υποψήφια από την ΕΠΕΚ-Φιλελεύθεροι (το τότε Κέντρο) η Βιργινία Ζάννα, γιαγιά του πρώην αρχηγού της Ν.Δ. Αντώνη Σαμαρά. Η εκλογή εκείνη ήταν ιδιαίτερης σημασίας δεδομένων των τότε συνθηκών, αν σκεφτεί κανείς ότι μόλις το 1952 από το κόμμα-προπομπό της ΕΡΕ και μετέπειτα της Νέας Δημοκρατίας είχε ψηφιστεί νόμος (ο 2159) που κατοχύρωνε το δικαίωμα της γυναίκας όχι μόνο να εκλέγει, αλλά και να εκλέγεται.
Αξίζει να καταγραφεί η δήλωση που είχε κάνει η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής μόλις εξελέγη: «Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης».
Λίνα Τσαλδαρη 1956
Η δεύτερη πρωτοποριακή απόφαση της φιλελεύθερης παράταξης ελήφθη όταν η ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε διαδεχθεί τον Ελληνικό Συναγερμό του Αλέξανδρου Παπάγου στη διακυβέρνηση της χώρας μετά τις εκλογές του 1956.
Η Υπουργός
Στις εκλογές εκείνες της 19ης Φεβρουαρίου, στις οποίες μάλιστα πρώτη φορά ψήφισαν και γυναίκες, ήταν υποψήφια και η Λίνα Τσαλδάρη, το γένος Λάμπρου (μεγάλου βυζαντινολόγου, που είχε διατελέσει και πρωθυπουργός), που είχε παντρευτεί τον αρχηγό του Λαϊκού Κόμματος και δύο φορές πρωθυπουργό, Παναγή Τσαλδάρη. Η Λίνα Τσαλδάρη εξελέγη βουλευτής και ο τότε πρωθυπουργός, Κωνσταντίνος Καραμανλής, κατά τον σχηματισμό της κυβέρνησής του την όρισε υπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας. Ηταν έτσι η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε υπουργικό θώκο.
Ντόρα Μπακογίαννη 2002
Η πρώτη γυναίκα δήμαρχος της Αθήνας. Στις εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης το 2002 είχε λάβει ποσοστό 60,6%. ‘Ήταν επίσης η πρώτη Ελληνίδα υπουργός Εξωτερικών (2006) στην κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή.
Δήμαρχος Αθηναίων
Πριν από τη νίκη της Ν.Δ. στις εκλογές του 2004, η συγκεκριμένη παράταξη είχε αναδείξει και την πρώτη γυναίκα δήμαρχο στην πρωτεύουσα. Ηταν το 2002 όταν στις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Αθήνα εξελέγη δήμαρχος η Ντόρα Μπακογιάννη. Προηγουμένως η κ. Μπακογιάννη είχε διατελέσει υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και στη συνέχεια υπουργός Πολιτισμού. Για την εκλογή της ως δημάρχου Αθηναίων είχε λάβει ποσοστό 60,6%. Από το δημαρχιακό αξίωμα παραιτήθηκε το 2006, για να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο της υπουργού Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή. Το χαρτοφυλάκιο αυτό συνέχισε να το κατέχει και μετά τις εκλογές του 2007. Ηταν επίσης η πρώτη Ελληνίδα υπουργός των Εξωτερικών.
Άννα Ψαρούδα-Μπενακη 2004
Η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Βουλής .Είχε προταθεί για το εν λόγω αξίωμα και το 1996, από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.
Πρόεδρος της Βουλής
Τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, η Νέα Δημοκρατία ήταν εκείνη που ως κυβέρνηση, με το Σύνταγμα του 1975, όρισε ρητά ότι όλοι οι Ελληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι έναντι του νόμου. Ηταν το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας που καθιέρωνε την ισότητα των δύο φύλων. Χρόνια μετά και συγκεκριμένα το 1992 ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης τοποθέτησε στην κυβέρνησή του την πρώτη γυναίκα υπουργό Δικαιοσύνης.
Ηταν η Αννα Ψαρούδα-Μπενάκη, βουλευτής και καθηγήτρια του Ποινικού Δικαίου. Τέσσερα χρόνια μετά, το 1996, προτάθηκε για το αξίωμα του προέδρου της Βουλής. Αξίωμα στο οποίο τελικώς εξελέγη τον Μάρτιο του 2004, μετά τις εκλογές τις οποίες είχε κερδίσει η Νέα Δημοκρατία υπό τον Κώστα Καραμανλή. Η κ. Ψαρούδα-Μπενάκη από την αρχή του έτους είναι πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και επίσης η πρώτη γυναίκα που καταλαμβάνει αυτό το αξίωμα.
Αικατερίνη Σακελλαροπούλού 2020
Σήμερα, πάλι η Ν.Δ. πρωτοπορεί με την ανάδειξη και της πρώτης Ελληνίδας στο ύπατο πολιτειακό αξίωμα, έχοντας επιλέξει την πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας, Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, για την ΠτΔ. Είναι μια επιλογή που όχι μόνο υπερβαίνει τα μέχρι σήμερα κομματικά κριτήρια, αλλά και ανοίγει τον δρόμο για την Προεδρία και σε άλλες προσωπικότητες του δημόσιου βίου που θα μπορούν να διασφαλίσουν την εθνική ενότητα μέσω της άμεσης έκφρασης και εκπροσώπησης της ελληνικής κοινωνίας.
Πρόεδρος Δημοκρατίας
Η κ. Σακελλαροπούλου ήταν πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας από τον Οκτώβριο του 2018, η πρώτη γυναίκα στο κορυφαίο δικαστικό αξίωμα της χώρας. Επιπλέον, διετέλεσε πρόεδρος της Ενωσης Δικαστικών Λειτουργών του ΣτΕ (1993-1995 και 2000-2001), γ.γ. (1985-1986) και αντιπρόεδρος (2006- 2008), ενώ υπήρξε μέλος της Κεντρικής Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής (1993-1995).
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ
Προφανώς δεν είναι τυχαίο ότι από το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας και των ιδεολογικώς συγγενών κομματικών της προγόνων αναδείχθηκαν γυναίκες στα υψηλά αξιώματα της Πολιτείας. Η Ν.Δ. είναι το κόμμα το οποίο από την ίδρυσή του ανέδειξε σε μείζονα κομματική οργάνωση τη Γραμματεία Γυναικείων Θεμάτων, που η δραστηριότητά της δεν ήταν απλώς κοινωνική, αλλά είχε ως διαρκή στόχο την εξάλειψη των ανισοτήτων ανάμεσα στα δύο φύλα. Υπήρξε όντως μια ιστορική Γραμματεία, από την οποία πέρασαν σπουδαίες γυναικείες προσωπικότητες της παράταξης.
Οπως η Αννα Συνοδινού, η Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, η Βάσια Ηλιοπούλου, η Πόπη Φουντουκίδου, η Μερόπη Σπυροπούλου και η Μερόπη Καλδή. Βεβαίως, από την καίρια αυτή γραμματεία της κυβερνητικής παράταξης πέρασε και η Κατερίνα Παπακώστα, η οποία φρόντισε να απομυθοποιηθεί «μηδίζουσα», καθώς όχι μόνο διαφοροποιήθηκε από τη γραμμή του κόμματος, υποστηρίζοντας τον Πάνο Καμμένο, αλλά και προθυμοποιήθηκε να ενταχθεί στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα