ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Perpetual bonds: Τι είναι τα άληκτα ομόλογα που προτείνει η Ισπανία – Η ιστορία τους, ο Βαρουφάκης και ο Σόρος
Γιωργος Νοκος
Σε μία νέα φάση έχει εισέλθει η συζήτηση που διεξάγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναφορικά με τον τρόπο και κυρίως τα εργαλεία που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες της κρίσης του κοροναϊού στη Γηραιά Ήπειρο, ειδικά μετά το ναυάγιο της πρότασης για κορονο-ομολόγου.
Αιχμή του δόρατος αυτή τη φορά δεν είναι η Ιταλία, αλλά η Ισπανία, η δεύτερη χώρα του ευρωπαϊκού Νότου που έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα από την πανδημία τον τελευταίο μήνα. Σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα ElPais, οι Ίβηρες, στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στις 23 Απριλίου, πρόκειται να προτείνουν ένα ταμείο ύψους 1,5 τρισ. ευρώ το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από «ομόλογα στο διηνεκές» ή «άληκτα ομόλογα» (perpetual bonds). Τα συγκεκριμένα ομόλογα θα εκδοθούν από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα δεν θα θεωρείται μία αμοιβαιοποίηση χρέους, κάτι στο οποίο αντιτίθενται οι βόρειες χώρες, αλλά μία μεταφορά χρημάτων.
Τι είναι τα άληκτα ομόλογα
Τα perpetual bonds, είναι ομόλογα τα οποία δεν έχουν ημερομηνία λήξης (εξού και ο χαρακτηρισμός άληκτα) και δεν είναι εξαγοράσιμα. Αντιθέτως παρέχουν μία σταθερή χρηματοροή με την καταβολή τόκων με σταθερό επιτόκιο για πάντα, χωρίς να προβλέπεται αποπληρωμή κεφαλαίου. Το βασικό πλεονέκτημα αυτού του τύπου ομολόγων είναι ότι δεν θεωρείται χρέος αλλά ίδια κεφάλαια.
Η ιστορία των perpetual bonds
Τα άληκτα ομόλογα είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο γνωστό εδώ και αιώνες, το οποίο δεν συνηθίζεται στην Ευρώπη. Μελετητές της οικονομικής ιστορίας βρίσκουν της ρίζες των ομολόγων στο διηνεκές στη Δύση του 8ου αιώνα ενώ ένα από τα πιο παλιά άληκτα ομόλογα ήταν στην Ολλανδία το 1648, το οποίο έληξε το 2015.
Η χώρα που τα έχει χρησιμοποιήσει περισσότερο είναι η Μεγάλη Βρετανία, έχοντας εκδώσει άληκτα ομόλογα για τη χρηματοδότηση των αναγκών της κατά τη διάρκεια του 7ετούς πολέμου με τη Γαλλία τον 17ο αιώνα, των Ναπολεόντειων Πολέμων στις αρχές του 19ου αιώνα αλλά και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στην Ευρώπη μπορεί να μη θεωρείται μία συνηθισμένη πρακτική αλλά σε χώρες όπως η Ινδία, η Ινδονησία και η Κίνα χρησιμοποιούνται ακόμα, αλλά όχι για μεγάλα ποσά, όπως η ισπανική πρόταση.
Η πρόταση Βαρουφάκη το 2015
Η τελευταία φορά μέχρι σήμερα που είχαμε ακούσει τον όρο perpetual bonds ήταν το 2015 από τον Γιάνη Βαρουφάκη, όταν ήταν ακόμα υπουργός Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ. Τότε, κατά τη διάρκεια των περιοδειών που έκανε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, είχε αναφερθεί στην ελληνική πρόταση για ένα άληκτο ελληνικό ομόλογο. Η πρόταση αυτή μάλιστα είχε παρουσιαστεί στο Eurogroupτου Φεβρουαρίου του 2015 και προέβλεπε διευθέτηση του χρέους με swaps και «άληκτα» ομόλογα.
Με αφορμή τη συγκεκριμένη πρόταση είχε ειπωθεί και το «ουάου» του Αντώνη Σαμαρά προς τον Αλέξη Τσίπρα κατά τη διάρκεια συζήτησης στη Βουλή. «Τους είπατε για αέναα ή άληκτα ομόλογα, τα λεγόμενα perpetuals. Μα είναι δυνατόν; Ανασύρατε κύριε Τσίπρα ένα εργαλείο απ’ τα βάθη της ιστορίας» είχε αναφέρει ο πρώην πρωθυπουργός πριν καταλήξει στο «Ουάου που θα έλεγε και ο κύριος Βαρουφάκης».
Το άρθρο του Τζορτζ Σόρος
Την ίδια ημέρα που η ElPaisαποκάλυπτε την ισπανική πρόταση για το ταμείο του 1,5 τρισ. ευρώ και την προσπάθεια για γεφύρωση του χάσματος Βορά-Νότου στον τρόπο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας, ο διάσημος Ουγγροαμερικάνος επενδυτής Τζορτζ Σόρος, δημοσίευσε άρθρο του στο ProjectSyndicate υπό τον τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να εκδώσει Perpetual Bonds».
Στο άρθρο του αφού επιχειρηματολογεί για τα τεχνικά χαρακτηριστικά των ομολόγων, το γεγονός ότι δεν παράγεται χρέος και ότι τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να επιδείξουν αλληλεγγύη, υπερθεματίζει υπέρ των ομολόγων, παραθέτοντας τρία πλεονεκτήματα.
Πρώτον τη μηδαμινή δημοσιονομική επιβάρυνση καθώς τα ομόλογα δεν προβλέπουν εξόφληση παρά μόνο πληρωμές τόκων. Δεύτερον τη δυνατότητα να αυξάνεται το ποσό του ομολόγου σε δόσεις έτσι ώστε να απορροφηθούν πιο ομαλά τα 1,5 τρισ. ευρώ. Τρίτον προβάλλει ένα ακόμα εργαλείο καθώς όπως αναφέρει το διαρκές ομόλογο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ήταν ένα πολύ ελκυστικό πλεονέκτημα για τα προγράμματα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ.
Αιχμή του δόρατος αυτή τη φορά δεν είναι η Ιταλία, αλλά η Ισπανία, η δεύτερη χώρα του ευρωπαϊκού Νότου που έχει δεχθεί ισχυρό πλήγμα από την πανδημία τον τελευταίο μήνα. Σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα ElPais, οι Ίβηρες, στην προσεχή Σύνοδο Κορυφής που θα πραγματοποιηθεί στις 23 Απριλίου, πρόκειται να προτείνουν ένα ταμείο ύψους 1,5 τρισ. ευρώ το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από «ομόλογα στο διηνεκές» ή «άληκτα ομόλογα» (perpetual bonds). Τα συγκεκριμένα ομόλογα θα εκδοθούν από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα δεν θα θεωρείται μία αμοιβαιοποίηση χρέους, κάτι στο οποίο αντιτίθενται οι βόρειες χώρες, αλλά μία μεταφορά χρημάτων.
Τι είναι τα άληκτα ομόλογα
Τα perpetual bonds, είναι ομόλογα τα οποία δεν έχουν ημερομηνία λήξης (εξού και ο χαρακτηρισμός άληκτα) και δεν είναι εξαγοράσιμα. Αντιθέτως παρέχουν μία σταθερή χρηματοροή με την καταβολή τόκων με σταθερό επιτόκιο για πάντα, χωρίς να προβλέπεται αποπληρωμή κεφαλαίου. Το βασικό πλεονέκτημα αυτού του τύπου ομολόγων είναι ότι δεν θεωρείται χρέος αλλά ίδια κεφάλαια.
Η ιστορία των perpetual bonds
Τα άληκτα ομόλογα είναι ένα χρηματοδοτικό εργαλείο γνωστό εδώ και αιώνες, το οποίο δεν συνηθίζεται στην Ευρώπη. Μελετητές της οικονομικής ιστορίας βρίσκουν της ρίζες των ομολόγων στο διηνεκές στη Δύση του 8ου αιώνα ενώ ένα από τα πιο παλιά άληκτα ομόλογα ήταν στην Ολλανδία το 1648, το οποίο έληξε το 2015.
Η χώρα που τα έχει χρησιμοποιήσει περισσότερο είναι η Μεγάλη Βρετανία, έχοντας εκδώσει άληκτα ομόλογα για τη χρηματοδότηση των αναγκών της κατά τη διάρκεια του 7ετούς πολέμου με τη Γαλλία τον 17ο αιώνα, των Ναπολεόντειων Πολέμων στις αρχές του 19ου αιώνα αλλά και του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στην Ευρώπη μπορεί να μη θεωρείται μία συνηθισμένη πρακτική αλλά σε χώρες όπως η Ινδία, η Ινδονησία και η Κίνα χρησιμοποιούνται ακόμα, αλλά όχι για μεγάλα ποσά, όπως η ισπανική πρόταση.
Η πρόταση Βαρουφάκη το 2015
Η τελευταία φορά μέχρι σήμερα που είχαμε ακούσει τον όρο perpetual bonds ήταν το 2015 από τον Γιάνη Βαρουφάκη, όταν ήταν ακόμα υπουργός Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ. Τότε, κατά τη διάρκεια των περιοδειών που έκανε στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, είχε αναφερθεί στην ελληνική πρόταση για ένα άληκτο ελληνικό ομόλογο. Η πρόταση αυτή μάλιστα είχε παρουσιαστεί στο Eurogroupτου Φεβρουαρίου του 2015 και προέβλεπε διευθέτηση του χρέους με swaps και «άληκτα» ομόλογα.
Με αφορμή τη συγκεκριμένη πρόταση είχε ειπωθεί και το «ουάου» του Αντώνη Σαμαρά προς τον Αλέξη Τσίπρα κατά τη διάρκεια συζήτησης στη Βουλή. «Τους είπατε για αέναα ή άληκτα ομόλογα, τα λεγόμενα perpetuals. Μα είναι δυνατόν; Ανασύρατε κύριε Τσίπρα ένα εργαλείο απ’ τα βάθη της ιστορίας» είχε αναφέρει ο πρώην πρωθυπουργός πριν καταλήξει στο «Ουάου που θα έλεγε και ο κύριος Βαρουφάκης».
Το άρθρο του Τζορτζ Σόρος
Την ίδια ημέρα που η ElPaisαποκάλυπτε την ισπανική πρόταση για το ταμείο του 1,5 τρισ. ευρώ και την προσπάθεια για γεφύρωση του χάσματος Βορά-Νότου στον τρόπο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας, ο διάσημος Ουγγροαμερικάνος επενδυτής Τζορτζ Σόρος, δημοσίευσε άρθρο του στο ProjectSyndicate υπό τον τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να εκδώσει Perpetual Bonds».
Στο άρθρο του αφού επιχειρηματολογεί για τα τεχνικά χαρακτηριστικά των ομολόγων, το γεγονός ότι δεν παράγεται χρέος και ότι τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να επιδείξουν αλληλεγγύη, υπερθεματίζει υπέρ των ομολόγων, παραθέτοντας τρία πλεονεκτήματα.
Πρώτον τη μηδαμινή δημοσιονομική επιβάρυνση καθώς τα ομόλογα δεν προβλέπουν εξόφληση παρά μόνο πληρωμές τόκων. Δεύτερον τη δυνατότητα να αυξάνεται το ποσό του ομολόγου σε δόσεις έτσι ώστε να απορροφηθούν πιο ομαλά τα 1,5 τρισ. ευρώ. Τρίτον προβάλλει ένα ακόμα εργαλείο καθώς όπως αναφέρει το διαρκές ομόλογο της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα ήταν ένα πολύ ελκυστικό πλεονέκτημα για τα προγράμματα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ.
