Σούπερ Μάρκετ: Η εβδομαδιαία έξοδος εν μέσω κοροναϊού - Η ιστορία τους στην Ελλάδα και οι σημαντικότερες στιγμές τους

 Από τις πρώτες εξόδους των παιδικών μας χρόνων, από τις πρώτες διαφημίσεις και σλόγκαν που αποτυπώνονται στο μυαλό μας, από τις πρώτες εικόνες κοινωνικοιποιήσεις του ανθρώπου, αποτελούν τα σούπερ μάρκετ. Από την στιγμή που μπήκαν στην ζωή μας, έγιναν πότε η βαρετή αγγαρεία και πότε η ευκαιρία για… έξοδο. Παλιά, φαινόταν αστείο να χαρακτηρίζεται ως «έξοδος» το σούπερ μάρκετ, όμως τώρα, την εποχή του κοροναϊού, αποτελεί για την πλειοψηφία των κατοίκων όχι μόνο της Ελλάδος, αλλά και του πλανήτη, μια ανάγκη τόσο για την παροχή προϊόντων, όσο και για την εβδομαδιαία μας έξοδο.

Σήμερα τα σούπερ μάρκετ μας βομβαρδίζουν από διαφημίσεις, αλλά την εποχή της πανδημίας διαβάζουμε συνεχώς την αύξηση του τζίρου τους, αφού οι άνθρωποι της καραντίνας, βρίσκουν διέξοδο στην καταπιεσμένη ανάγκη κατανάλωσης στα ράφια των καταστημάτων του λιανεμπορίου.

Η πορεία των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα δεν ήταν πάντα τόσο… ρόδινη, από την άποψη ότι δεν μπορούσε εύκολα κάποιος επιχειρηματίας να αντέξει τον μεγάλο ανταγωνισμό, αλλά και να πείσει τον καταναλωτή για την ποικιλία και την ποιότητα των προϊόντων που δεν προέρχονταν από τον μανάβη, τον χασάπη ή τον μπακάλη της γειτονιάς.

 Η ιστορία των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα ξεκινά τη δεκαετία του ’60. Η αρχή γίνεται το 1961 με το πρώτο κατάστημα Μαρινόπουλος στo Κολωνάκι. Παράλληλα, όπως διαβάζουμε στο selfservice.gr όπου υπάρχει αφιέρωμα στην ιστορία των σούπερ μάρκετ στην Ελλάδα , το 1962 δημιουργείται το πρώτο «πειραματικό κατάστημα  από την Θανόπουλος, που αναπτύσσεται γρήγορα με 10 μικτού τύπου καταστήματα στη δεκαετία 1962 – 1972.

 Ακολουθεί η Θεσσαλονίκη με το Καταναλωτής ΚΟΝΣΟΥΜ COOP το 1964, η αλυσίδα Καράογλου το 1966 στη Λάρισα, το 1967 η Αφοί Βασιλόπουλοι στο Π. Φάληρο, ενώ το 1968 παρουσιάζεται το πρώτο Άλφα Βήτα Βασιλόπουλος στο Ψυχικό και την ίδια χρονιά, εγκαινιάζεται το πρώτο Σκλαβενίτης στο Περιστέρι.

 Σε αυτή τη δεκαετία, οι επιχειρήσεις που μπαίνουν στον χώρο του σούπερ μάρκετ είναι 7.

Το 1976 εγκαινιάζει το πρώτο της κατάστημα η Μετρό ΑΕΒΕ στον Κορυδαλλό, η Γαληνός Λαουτάρης το 1977 στη Χαλκίδα και η Extra Πρώτα & Φθηνά το 1978 στο Παγκράτι. Τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του ’70 τα σούπερ μάρκετ επεκτείνονται και στην επαρχία. Στη Θεσσαλονίκη έχουν ήδη εγκαινιαστεί τα πρώτα τοπικά καταστήματα.

 Η Μασούτης εγκαινίασε το πρώτο της κατάστημα το 1976.

 Ένα άλλο χρήσιμο στοιχείο για την καταγραφή της εξέλιξης του δικτύου σούπερ μάρκετ στη χώρα μας προέρχεται από τον ΣΕΣΜΕ, τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, που ιδρύθηκε το 1977.

 Μέχρι τον Ιούνιο του ίδιου έτους τα μέλη του ΣΕΣΜΕ διαθέτουν 112 σούπερ μάρκετ στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και, σύμφωνα με δηλώσεις του τότε προέδρου του κ. Κώστα Βερόπουλου, τα καταστήματα αυτά είχαν το 1976 τζίρο 6,5 δισ. δρχ (περίπου 20 εκατ. ευρώ), που αντιπροσώπευαν το 28% περίπου των συνολικών πωλήσεων τροφίμων.

 Επέκταση δικτύου τη δεκαετία του ’80

Η δεκαετία του ΄80 είναι σημαντική για την ανάπτυξη των δικτύων καταστημάτων σούπερ μάρκετ πανελλαδικά. Σύμφωνα με στοιχεία της Nielsen, ο αριθμός των σούπερ μάρκετ ήταν 527 το 1982 και 910 το 1988. Στο σελφ σέρβις αναφέρεται πως το 1982 υπήρχαν 32 αλυσίδες και το 1988 είχαν φτάσει τις 60 (ενώ παράλληλα σημειωνόταν μείωση των λιανεμπορικών καταστημάτων τροφίμων από 29.503 σε 24.500, τις αντίστοιχες χρονιές).

 Οι 130 προμηθευτικοί συνεταιρισμοί παντοπωλών έχουν 12.000 μέλη και 85 σούπερ μάρκετ, ενώ, την ίδια δεκαετία οι αγροτικοί συνεταιρισμοί ιδρύουν δικά τους πρατήρια ή σούπερ μάρκετ (στα τέλη της δεκαετίας του ’80 υπολογίζονται στα 300). Την ίδια εποχή ξεκινούν κάποιοι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί την προσπάθεια ίδρυσης δικών τους καταστημάτων (πιο επιτυχημένη θεωρείται η περίπτωση του Καταναλωτή, ο οποίος ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη και εξαπλώθηκε σε όλη την Ελλάδα και το INKA Χανίων.

 Παράλληλα, ξεκινά η επέκταση με καταστήματα μεγάλων επιφανειών (υπέρ μάρκετ), με πρώτα τα ΥΠΕΡ του Μαρινόπουλου, τα MEGA του Βασιλόπουλου, τα EUROSPAR του Βερόπουλου, τα BIG του Ατλάντικ (το πρώτο Ατλάντικ ένοιξε το 1980) κλπ. Σχεδόν όλες οι αλυσίδες εγκαινιάζουν καταστήματα άνω των 2.000τμ. Οι αθηναϊκές αλυσίδες εξαπλώνονται με γρήγορους ρυθμούς και στην επαρχία, όπου ήδη λειτουργούν και τοπικές επιχειρήσεις.

To 1991 εγκαινιάζονται το πρώτο Praktiker και το πρώτο Continent στην Ελλάδα. Tο 1992 ανοίγει στην Πέτρου Ράλλη & Κηφισού το πρώτο Makro και στις 5 Ιουλίου του 1995 υποδέχονται το κοινό τα πρώτα Dia.

 Η έλευση των ξένων αλυσίδων εντείνει τον ανταγωνισμό. Δεν είναι τυχαίο πως την εξαετία 1991 – 1996 πραγματοποιήθηκαν συνολικά 259 εξαγορές σούπερ μάρκετ, που αντιπροσωπεύουν το 19% του συνόλου των σούπερ μάρκετ το 1996. Παράλληλα, οι μεγάλες αλυσίδες (με πάνω από 16 καταστήματα) τριπλασιάζονται το ίδιο χρονικό διάστημα.

 Τα σημαντικότερα γεγονότα που σηματοδότησαν τις εξελίξεις την τελευταία διετία (1994-1995),  συνοψίζονται «στην «αιφνίδια» συμμαχία Μαρινόπουλου-Continent, στην εξίσου αιφνίδια γιγαντοποίηση της Ατλάντικ, στις σημαντικές επιτυχίες της Continent στην επαρχία, την αντεπίθεση των μεσαίων και μικρών σούπερ μάρκετ με τη δημιουργία του ΕΛΟΜΑΣ και του ΑΣΤΕΡΑ και οι αλλαγές που αναγγέλθηκαν στην επεκτατική πολιτική των μέχρι το 1994 «συντηρητικών» αλυσίδων Σκλαβενίτη και Άλφα Βήτα.

 Με τη βοήθεια της εταιρείας Research House International τα σούπερ μάρκετ υπολογίστηκαν σε 1.600 για το 1994. Από αυτά, σε 91 αλυσίδες ανήκαν τα 945. Μέσα σε 4 χρόνια (από το 1991) άνοιξαν 250 νέα καταστήματα, δηλαδή το 25% περίπου του συνόλου.

 Οι 12 μεγαλύτεροι όμιλοι και αλυσίδες λιανεμπορίου, κατέχοντας 565 καταστήματα το 1995, πραγματοποιούσαν τζίρο άνω των 800 δισ. δρχ., που αντιστοιχούσε στο 50% περίπου του τζίρου όλων των καταγεγραμμένων σούπερ μάρκετ της χώρας.