Το πρώτο μοντέλο ηλεκτρικής γραφομηχανής που ήρθε στην Ελλάδα, παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του Κέντρου Διάδοσης Επιστημών και Μουσείου Τεχνολογίας (Νόησις), μαζί με μερικά χαρακτηριστικά μοντέλα γραφομηχανών που περιλαμβάνονται στη συλλογή του Μουσείου Τεχνολογίας του Ιδρύματος. Η γραφομηχανή αυτή είναι η Model A Standard IBM και ήρθε στην Ελλάδα το 1948 ενώ η πρώτη, πετυχημένη εμπορικά ηλεκτρική γραφομηχανή είχε κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ το 1935 από την ΙΒΜ.
Η παρουσίαση των γραφομηχανών του Μουσείου γίνεται στο πλαίσιο της δράσης «από την πλάκα και το κοντύλι, στην οθόνη και το πληκτρολόγιο», που διοργάνωσαν η Περιφερειακή Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, σε συνεργασία με τα 1ο, 2ο, 3ο και 4ο ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Κεντρικής Μακεδονίας και το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας (Νόησις), για τον εθνικό εορτασμό της επετείου των 200 ετών από την έναρξη της Επανάστασης του 1821. Θα είναι, άλλωστε, διαθέσιμη ως τις 25 Μαρτίου στην ιστοσελίδα του «ΝΟΗΣΙΣ» (www.noesis.edu.gr) και στους λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης (www.facebook.com/NoesisScienceCenter & noesis_sciencecenter στο instagram).
«Θεωρήσαμε καλό να συνδέσουμε τις γραφομηχανές με την εκπαίδευση καθώς αυτή δεν αφορά μόνο την τυπική εκπαίδευση που γίνεται στα σχολεία αλλά και την άτυπη, στην οποία έχει χρησιμοποιηθεί η γραφομηχανή και ενέπνευσε πάρα πολλούς επιστήμονες, συγγραφείς, ποιητές και πολιτικούς», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο γενικός διευθυντής του «ΝΟΗΣΙΣ», Θανάσης Κοντονικολάου. Ο ίδιος αναφέρει ότι πολλές γραφομηχανές έχουν χρησιμοποιηθεί από μεγάλους συγγραφείς και ποιητές όπως ο Καζαντζάκης, ο Καρυωτάκης, ο Σεφέρης και ο Ελύτης που είχαν, όπως λέει, «πάθος και σύνδεση με τη γραφομηχανή, μια σχέση που θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει ερωτική». Εκεί έγραψαν τα πιο αξιοθαύμαστα κείμενα και ποιήματα της ελληνικής λογοτεχνίας.
Στη συλλογή των γραφομηχανών του Μουσείου Τεχνολογίας του «ΝΟΗΣΙΣ» περιλαμβάνονται περίφημες γραφομηχανές μεγάλων οίκων, όπως η Remington, η Sholes, η Densmore, η Yost που παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά το 1861 - 1865 και παρέμειναν για πάνω από 50 με 60 χρόνια στην αγορά με πάρα πολλές πωλήσεις. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η γραφομηχανή Calligraph της Sholes, η οποία είναι από το 1880, η Hammond και η Smith Premier από το 1890 και πολλά άλλα σπάνια και μοναδικά κομμάτια που έχουν συλλεχθεί τα τελευταία 40 χρόνια.
Όλα άρχισαν με την ίδρυση του Τεχνικού Μουσείου Θεσσαλονίκης
Την προσπάθεια συλλογής παλαιών αντικειμένων με ιστορία στον τομέα της τεχνολογίας είχε ξεκινήσει, άλλωστε, το Τεχνικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το οποίο ιδρύθηκε από μια ομάδα ιδιωτών που είχαν αυτό το όραμα και το μεράκι. Έτσι, όπως επισημαίνει ο κ. Κοντονικολάου, δόθηκε το έναυσμα ώστε να ξεκινήσουν οι σχετικές προσπάθειες ενώ το τεχνικό μουσείο μετεξελίχθηκε στο σημερινό «ΝΟΗΣΙΣ». Τα τεχνικά αντικείμενα άρχισαν να συλλέγονται σε έναν μικρό χώρο - αποθήκη στη Σίνδο και σταδιακά η συλλογή μεγάλωνε με δωρεές από ιδιώτες και δημόσιους οργανισμούς, φτάνοντας σήμερα να αριθμεί τα 3500 αντικείμενα.
Σε αυτά περιλαμβάνονται η πρώτη κινηματογραφική μηχανή που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα, το πρώτο μικρόφωνο από το οποίο βγήκε ο ήχος από το φεστιβάλ τραγουδιού Θεσσαλονίκης, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής IBM 1620/II που υπήρξε ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής στη Βόρεια Ελλάδα (και δεύτερος σε όλη την Ελλάδα), (http://archive.noesis.edu.gr/repository/handle/11609/001-00246.html), κάποιες από τις πρώτες τηλεοράσεις και τις πρώτες φωτογραφικές μηχανές, μηχανήματα και εξοπλισμοί από την πρώτη κλωστουφαντουργία που ιδρύθηκε στην Ελλάδα, ακόμη και παλαιά αυτοκίνητα. «Η συλλεκτική προσπάθεια που ξεκίνησαν αυτοί οι άνθρωποι ενέπνευσαν και παρακίνησαν πολλούς άλλους από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ώστε να δωρίσουν και εκείνοι δικά τους αντικείμενα στο φορέα», σχολιάζει ο γενικός διευθυντής του «ΝΟΗΣΙΣ». Έτσι, ο καθηγητής αστροφυσικής και ερευνητής της ΝASA Θανάσης Οικονόμου χάρισε την πρώτη συσκευή GPS που κατασκεύασε η ομάδα του και υπήρχε μέσα στη διαστημική συσκευή Voyager, ο επιστήμονας Σταμάτης Κριμιζής δώρισε επίσης εξαρτήματα του πρώτου Voyager, ενώ αντικείμενα προσέφεραν ο φυσικός Χρήστος Ζερεφός και πολλοί άλλοι.
Όραμα του «ΝΟΗΣΙΣ» ένα ψηφιακό εικονικό μουσείο
Με τον τρόπο αυτό δημιουργήθηκαν οι συλλογές που έχουν παρουσιαστεί σε περιοδικές εκθέσεις (ιστορικών αυτοκινήτων, τηλεφώνων, υπολογιστών, φωτογραφικών μηχανών, αντλητικών μηχανών κ.ά.) ενώ το όραμα, πλέον, του «ΝΟΗΣΙΣ» είναι η παρουσίαση όλων των αντικειμένων σε ένα ψηφιακό εικονικό μουσείο καθώς είναι αδύνατο να παρουσιαστούν 3500 αντικείμενα στους χώρους του διά ζώσης.
«Αυτό το ψηφιακό εικονικό μουσείο θα ξεκινήσει να κατασκευάζεται, είναι σε διαδικασία έγκρισης χρηματοδότησης από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Η προσπάθεια έχει ξεκινήσει, γίνεται η έρευνα, τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση του υλικού. Πιστεύουμε ότι το μουσείο που θα δημιουργηθεί θα αποτελέσει ίσως το πρώτο ψηφιακό μουσείο βιομηχανικής κληρονομιάς που υπάρχει στα Βαλκάνια σε ψηφιακή μορφή», προσθέτει ο κ. Κοντονικολάου.
Υπογραμμίζει, τέλος, ότι πίσω από μια δωρεά εξοπλισμού ή συσκευών βρίσκεται η αγάπη κάθε ιδιοκτήτη για τα συγκεκριμένα αντικείμενα, ώστε, από τη στιγμή που δεν χρησιμοποιούνται πια, να έχουν την κατάλληλη επιμέλεια και προσοχή και να εκτίθενται στον κόσμο εκπληρώνοντας την ιστορική τους αποστολή και διαχέοντας γνώση και πληροφόρηση.
