Eκατοντάδες αναγνωριστικά και επιθετικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη πετούν καθημερινά πάνω από την Ουκρανία δίνοντας στον πόλεμο έναν διαφορετικό χαρακτήρα . Στρατιώτες που βρίσκονται κάπου στα μετόπισθεν μπροστά από μια οθόνη και διάφορα χειριστήρια ανταγωνίζονται για την τεχνολογική υπεροχή στον ουκρανικό ουρανό.

Σε προηγούμενες συγκρούσεις, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη χρησιμοποιούνταν συνήθως από τη μία πλευρά για τον εντοπισμό και το χτύπημα σημαντικών στόχων, όπως για παράδειγμα στις επιχειρήσεις των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και τη Μέση Ανατολή. Στον πόλεμο μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ενσωματώνονται σε κάθε φάση της μάχης, με μεγάλους στόλους, αεράμυνα και συστήματα παρεμβολής σε κάθε πλευρά. Οι ουκρανικές δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη για να πλήξουν στόχους μακριά από τα πεδία των μαχών, όπως π.χ. στην Κριμαία και τη συνοριακή περιοχή Μπέλγκοροντ της Ρωσίας. Η Ρωσία αντίστοιχα έχει επανειλημμένα πλήξει κρίσιμες υποδομές της Ουκρανίας με μη επανδρωμένα αεροσκάφη-καμικάζι, ένα φθηνό υποκατάστατο των πυραύλων υψηλής ακρίβειας.

Ο ρόλος τους

Στρατιωτικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη μάχης, όπως το τουρκικής κατασκευής Bayraktar TB2 που χρησιμοποιείται από την Ουκρανία ή το ιρανικής κατασκευής Shahed-136 που αναπτύσσεται από τη Ρωσία, διαδραματίζουν πλέον έναν διευρυμένο ρόλο στον πόλεμο. Η Ουκρανία ήταν η πρώτη από τις δύο πλευρές που χρησιμοποίησε ξένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Το τουρκικής κατασκευής Bayraktar TB2. Το Κίεβο αγόρασε τα πρώτα αεροσκάφη TB2 το 2019 και τα χρησιμοποίησε κυρίως για αναγνωρίσεις στη σύγκρουσή του με τις αυτονομιστικές δυνάμεις υπό ρωσική ηγεσία στην Ανατολική Ουκρανία. Αλλά αργότερα τα τουρκικής κατασκευής UAV ανέλαβαν ενεργό ρόλο στις συγκρούσεις συμμετέχοντας στις αρχικές επιτυχίες των Ουκρανών.

Τα Bayraktar TB2, τα οποία κοστίζουν περίπου 5.000.000 δολάρια το καθένα, φέρουν τέσσερις κατευθυνόμενους με λέιζερ πυραύλους και μπορεί να πετούν για περισσότερες από 24 ώρες. Πριν χρησιμοποιηθούν στην Ουκρανία, τα TB2 είχαν εξέχουσα θέση στις συγκρούσεις στη Λιβύη και τη Συρία και έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη νίκη του Αζερμπαϊτζάν επί της Αρμενίας στον πόλεμο του 2020 στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Τα ρωσικά στρατεύματα χρησιμοποιούν ιρανικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη Shahed-136, τα οποία κοστίζουν συνήθως 10.000 δολάρια το καθένα και έχουν εμβέλεια 1.500 χιλιόμετρα. Μπορούν να πετούν σε σχηματισμό σμήνους, ο οποίος επιτρέπει σε πολλαπλά drones να επιτεθούν σε έναν στόχο και να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημιά.

Αλλάζουν τον πόλεμο

Τα τελευταία 20 χρόνια, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η χρήση drones μεγαλώνει την ακτίνα δράσης των αντιπάλων. Κανείς δεν είναι απρόσβλητος. Το πόσο πολύτιμο είναι ένα τέτοιο μη επανδρωμένο όχημα φαίνεται και από το περιστατικό που συνέβη την προηγούμενη βδομάδα στη θάλασσα της Κριμαίας. Οι Ρώσοι για να αναχαιτίσουν ένα αμερικανικό μη επανδρωμένο MQ-9 Reaper αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν δύο αεροσκάφη Su 27.

Η διαφορά κόστους χρήσης ενός αεροσκάφους και ενός UAV είναι δυσανάλογη. Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν drones πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα πριν από την έναρξη του πολέμου, χρησιμοποιώντας τα για την παρακολούθηση της περιοχής. Το MQ-9 Reaper, αμερικανικής κατασκευής, είναι ένα τηλεκατευθυνόμενο αεροσκάφος εξοπλισμένο με υπερσύγχρονους αισθητήρες. Το σημαντικότερο είναι ότι το πλήρωμα πτήσης του αεροσκάφους μπορεί να βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες, μακριά από τους κινδύνους της μάχης.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας για την υιοθέτηση αυτόνομων όπλων είναι η εύκολη προσαρμογή και η εκπαίδευση ενός χειριστού σε ένα μη επανδρωμένο όχημα. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Ουκρανού στρατηγού Βαλέρι Ζαλούσνι: «Είναι πολύ πιο φτηνό να χρησιμοποιούμε τέτοια όπλα για να χτυπάμε τον αντίπαλο. Επιπλέον, όλες οι σημερινές γενιές έχουν εξοικειωθεί με το περιβάλλον των οθονών και των χειριστηρίων. Οι χειριστές είναι σαν να παίζουν PlayStation».

Σε ορισμένους παρατηρητές, τα αυτόνομα drones μπορεί να φαίνεται ότι προσφέρουν έναν τρόπο εξάλειψης του ψυχολογικού τραύματος του φόνου εξ αποστάσεως. Καθώς ο πόλεμος της Ουκρανίας σέρνεται -και καθώς η έρευνα για αυτόνομα όπλα προχωρά-, η πιθανότητα ενός πολέμου με εξελιγμένα όπλα ρομπότ διαφαίνεται στον ορίζοντα. 

Δημοσιεύτηκε στην ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ στις 19/3