Πρόσφατα, η Κέιτ Γουίνσλετ , που ως γνωστόν φλερτάρει με τον «θείο Οσκαρ» για την ενσάρκωση της εμβληματικής φωτογράφου Λι Μίλερ, δημοσιοποίησε τα προβλήματα που αντιμετώπισε με τη χρηματοδότηση του φιλμ «Lee». «Μου έλεγαν: ‘‘κάνε εσύ τη... μικρή σου Λι και εγώ θα βάλω το κεφάλαιο’’», αποκάλυψε για τους χορηγούς, εξηγώντας με δυο λέξεις γιατί αποχωρούσε θυμωμένη.

Προφανώς οι σπόνσορες δεν είχαν ιδέα για την ιστορία της Λι Μίλερ. Ήταν εκείνη που έχει καταγραφεί στην ιστορία ως το πρώτο -ever- μοντέλο. Εκείνη που αποτύπωσε στον φακό της τις θηριωδίες των ναζί. Εκείνη που μπήκε στην μπανιέρα του Χίτλερ στο Μόναχο, την ίδια μέρα (30/4/1945) που ο δικτάτορας αυτοκτόνησε στο Βερολίνο. Οι Σύμμαχοι την είχαν εγκαταστήσει εκεί, αφ’ ότου είχε φωτογραφίσει το απελευθερωμένο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Νταχάου... Δεν ήταν τα μόνα της κατορθώματα.

Ηγερία των σουρεαλιστών, γεννημένη το 1907 στο Πουκίπσι, 100 χιλιόμετρα βόρεια της Νέας Υόρκης, η Ελίζαμπεθ «Λι» Μίλερ ενδιαφερόταν για τις τέχνες από τα 18. Έτσι, σπούδασε θέατρο, σχέδιο, ζωγραφική. Για να γίνει στην πορεία ερωμένη και «μούσα» ενός από τους «μάγους των κλικ» του 20ού αιώνα, του Νόρμαν Ρέι. Από τις στραφταλιζέ σελίδες των περιοδικών μόδας, πέρασε πίσω από την κάμερα, καθρεφτίζοντας στον φακό της και διασημότητες, όπως η Μέριλιν Μονρόε. «Ξεπήδησε» το 1920 από τις σελίδες της «Vogue» και το 1929, όταν πλέον η καριέρα της ως μοντέλου άρχιζε να παίρνει την κατιούσα -τότε το μόντελινγκ ήταν επάγγελμα ταχείας καύσης-, μια λήψη της χρησιμοποιήθηκε για διαφήμιση... σερβιέτας. Κάπου εκεί της γύρισε το μάτι ανάποδα. Εγκατέλειψε τον χώρο για να δηλώσει: «Προτιμώ να φωτογραφίζω παρά να είμαι εγώ φωτογραφία».

Από τη μόδα στον πόλεμο

Ταξίδεψε λοιπόν στο Παρίσι και τελειοποίησε τις γνώσεις της στο αντικείμενο, με μέντορα, εραστή, συνοδοιπόρο τον Μαν Ρέι. Τρία χρόνια μετά, θα επέστρεφε στη Νέα Υόρκη. Εκεί άνοιξε στούντιο, που έκλεισε δύο χρόνια αργότερα, για να μετακομίσει στο Κάιρο με τον άντρα της, Αιγύπτιο επιχειρηματία Αζίζ Ελουί Μπέι. Και από την καυτή χώρα όπου ακόμα και τον Μάρτιο «λιώνεις», η καριέρα της, ως φωτογράφου πια, απογειώθηκε.

Από τις καλύτερες δουλειές της αποτέλεσε το «Portrair of Space», όπου καθρέφτισε με τον δικό της, υπερρεαλιστικό τρόπο, το άνυδρο τοπίο της «γης των Φαραώ». Αλλά δεν της αρκούσε. Έβαλε πλώρη για φωτορεπορτάζ λίγο πριν από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Έτσι, το ’39 ταξίδεψε στο Λονδίνο και, σφυρίζοντας αδιάφορα στις εντολές της αμερικανικής πρεσβείας να επιστρέψει στη «γη της αστερόεσσας», αυτή τη φορά άρχισε να εργάζεται ως freelance φωτογράφος. Αποφάσισε να ριχτεί στη μάχη του φωτορεπορτάζ. Και κατέγραψε κτηνωδίες των Ες Ες. Τα περιώνυμα Lee Miller Archives -τα αρχεία της-, όπως επισημαίνουν από το Ιδρυμά της στο βρετανικό Σάσεξ, περιλαμβάνουν 60.000 αρνητικά, κυρίως ασπρόμαυρα, χειρόγραφα, σημειωματάρια, με την ίδια ένστολη, ποζάροντας για τον Αντονι Πενρόουζ (τον επόμενο σύζυγό της) και τον Αντριου Λάνιον. Και τον Μαν Ρέι.

Το 1985 κυκλοφόρησε η βιογραφία της στην οποία βασίζεται η ταινία «Οι ζωές της Λι Μίλερ». Εχει αναδημοσιευθεί σε αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά. Μέχρι και στα ταϊβανέζικα...