Κλιμάκιο εμπειρογνωμόνων αποτελούμενο από ελεγκτές, εισαγγελείς, «ράμπο» του ΣΔΟΕ και άλλους παράγοντες, με την ενεργό συμμετοχή της επικεφαλής του Σώματος Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης, Μάρης Ζεντέλη-Παπασπύρου, η οποία διαδέχτηκε τον Λέανδρο Ρακιντζή, εξετάζει πόρισμα-φωτιά που έχει σχέση με τη Novartis. Η έρευνα για τη συγκεκριμένη υπόθεση είναι η μεγαλύτερη επιχείρηση «Καθαρά χέρια» που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ από τις ελληνικές Αρχές για την αποκάλυψη ενός σκανδάλου με τεράστια ηθική, πολιτική και οικονομική διάσταση, σύμφωνα με ανώτατη κυβερνητική πηγή.

Εκτός από τις 30 εφόδους σε σπίτια εμπλεκομένων στο σκάνδαλο της Novartis -μεταξύ αυτών και ο πρώην ισχυρός άνδρας της εταιρείας-, εκατοντάδες έγγραφα και ηλεκτρονικό υλικό από τα απόρρητα αρχεία και κρατικών αξιωματούχων που εμπλέκονται στην πολιτική του φαρμάκου γίνονται «φύλλο και φτερό» από τους αρμόδιους ελεγκτές. Εντοπίζονται καταβολές, πληρωμές εκατομμυρίων ευρώ σε εταιρείες επικοινωνίας, διαφημιστές, αλλά και σε στελέχη κρατικών νοσοκομείων για δήθεν μελέτες, οι οποίες παραδίδονταν με το αζημίωτο στην εταιρεία. Οπως η μελέτη που παραδόθηκε από φαρμακοποιό ονόματι Σ. (τα στοιχεία της βρίσκονται στη διάθεσή μας), η οποία υπηρετούσε σε κρατικό νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης, παραδέχθηκε ότι εισέπραττε χρήματα από την πολυεθνική εταιρεία, προφυλακίστηκε για χρηματισμό, αλλά ένα… αόρατο χέρι την απάλλαξε με βούλευμα λίγους μήνες αργότερα.

ΧΩΡΙΣ ΑΔΕΙΑ. Από τη δημοσιογραφική έρευνα προκύπτει ότι η συγκεκριμένη φαρμακοποιός εντοπίστηκε μετά από Ενορκη Διοικητική Προκαταρκτική Εξέταση στο συγκεκριμένο αντικαρκινικό νοσοκομείο, η οποία είχε ξεκινήσει το 2010, διεκόπη και επαναλήφθηκε το 2012! Τότε η συγκεκριμένη φαρμακοποιός παραδέχτηκε ότι συνεργαζόταν με την πολυεθνική Novartis, η οποία βάσει συμβολαίου τής κατέθετε χρήματα σε τραπεζικό της λογαριασμό. Η καταβολή των χρημάτων, όπως παραδέχτηκε η ίδια, γινόταν βάσει συμβολαίου μεταξύ των δύο πλευρών για εκπαιδευτικά μαθήματα που έδινε η ίδια στα γραφεία της εταιρείας στη Θεσσαλονίκη... Φυσικά, η συνεργασία αυτή είχε γίνει χωρίς άδεια από το νοσοκομείο, όπως ρητά ορίζει η σχετική νομοθεσία. Οι Ελληνες επιθεωρητές ζήτησαν τη συνδρομή της πρεσβείας μας στη Βέρνη της Ελβετίας, προκειμένου η Novartis Pharma AG να διαβιβάσει ακριβή αντίγραφα των συμβάσεων με τη Σ., αλλά και αντίγραφα αποδείξεων για το σύνολο των αμοιβών που της καταβλήθηκαν. Επίσης, ζήτησαν από τη Novartis Ηellas αντίγραφα των συμβάσεων με την εταιρεία No-vartis Pharma AG.

Διατάχθηκε βεβαίως και το άνοιγμα των λογαριασμών της συγκεκριμένης πολυεθνικής. Εκπληκτοι οι ελεγκτές διαπίστωσαν ότι υπήρχαν καταθέσεις από φαρμακευτικές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και η συγκεκριμένη πολυεθνική. ΤΙΜΟΛΟΓΙΑ. Μάλιστα, πολλοί καταθέτες εμφανίζονταν ως άγνωστοι και η συγκεκριμένη φαρμακοποιός εισέπραττε μαζί με έναν ιατρικό επισκέπτη. Από τη σύμβαση αποκαλύφθηκε ότι η ίδια είχε υπογράψει έναντι αμοιβής 6.000 ευρώ συμφωνία για παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στο πεδίο της νοσοκομειακής αγοράς. Η εταιρεία Novartis Pharma AG ενημέρωσε ότι θα μπορούσε να δώσει πληροφορίες μόνο μέσω ερωτήματος από το υπουργείο Δικαιοσύνης, επικαλούμενη διατάξεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Κατά τη διάρκεια κατάθεσης η εν λόγω φαρμακοποιός παραδέχτηκε ότι δεν εξέδωσε τιμολόγια στη Novartis, δεν πήρε άδεια από την υπηρεσία της και δεν γνωρίζει αν δήλωσε τις σχετικές αμοιβές στην Εφορία. Κατέθεσε επίσης ότι συμμετείχε στην Επιτροπή Φαρμάκων του νοσοκομείου. Ολα αυτά οδήγησαν στην προφυλάκισή της, αλλά η υπόθεση κατέληξε σε απαλλακτικό βούλευμα.

Το πόρισμα για το ταξίδι στο Βερολίνο

Στο μικροσκόπιο της Εισαγγελίας κατά της Διαφθοράς βρίσκεται έκθεση-πόρισμα μικτού κλιμακίου ελέγχου για τη συμμετοχή υπαλλήλων του υπουργείου Υγείας και εποπτευόμενων φορέων στο 15ο ευρωπαϊκό συνέδριο του ISPOR στο Βερολίνο, από τις 3 έως τις 7 Νοεμβρίου 2012. Το συγκεκριμένο πόρισμα είναι έκτασης περίπου 48 σελίδων και αποκαλύπτει πως ο οργανισμός ΙSPOR αποτελούνταν και από στελέχη του υπουργείου Υγείας, κατεξοχήν αρμόδια για τη διαμόρφωση της πολιτικής φαρμάκου στη χώρα μας. Τα εν λόγω στελέχη επιδοτούνταν από διάφορες φαρμακευτικές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και η Novartis, και ταξίδευαν στο εξωτερικό χωρίς να ενημερώνουν την υπηρεσία.

Σε πρώτη φάση, όπως δείχνει η έκθεση, συντάχθηκε ολιγοσέλιδο πόρισμα από τους αρμόδιους ελεγκτές του υπουργείου Υγείας. Αυτό όμως προκάλεσε την οργή του τότε αναπληρωτή υπουργού, Μάριου Σαλμά, ο οποίος επανήλθε όταν διαπίστωσε ότι το πόρισμα ήταν ανεπαρκέστατο και καλούσε τους ελεγκτές «να ελέγξουν την πορεία του χρήματος, να αναδείξουν και να καταλογίσουν ευθύνες με δεδομένο ότι αρκετοί από τους υπαλλήλους που πήραν μέρος στο επίμαχο ταξίδι εισηγούνταν κρίσιμα θέματα για τη φαρμακευτική δαπάνη της χώρας». Οπως χαρακτηριστικά ανέφερε σε επιστολή του ο υπουργός, «το συνέδριο δεν ήταν σε γνώση του υπουργείου Υγείας, συνεπώς, η επιλογή των συμμετεχόντων δεν έγινε υπηρεσιακά, ενώ στο πρώτο πόρισμα δεν αναφέρονται οι συμμετέχοντες στα άλλα συνέδρια του 2010 και του 2011»

Αποκαλυπτικές καταθέσεις για τη διαμόρφωση των τιμών

Αυτή τη φορά ο έλεγχος για το ταξίδι στελεχών σε συνέδριο στο Βερολίνο έγινε με την εποπτεία του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης και τα ευρήματα είναι ανατριχιαστικά. Κλήθηκαν και κατέθεσαν οι Ν.Κ., προϊστάμενος της διεύθυνσης φαρμάκων και φαρμακείων του υπουργείου Υγείας, η κυρία Δ.-Π.Ζ., πρόεδρος της επιτροπής τιμών φαρμάκων, αλλά και άλλοι κρίσιμοι παράγοντες, εξωτερικοί συνεργάτες, που διαμόρφωναν την πολιτική για το φάρμακο ή έκαναν μελέτες για τις τιμές. Αποκαλύπτουμε σήμερα τις καταθέσεις τους. Ν.Κ.: «Υπηρετώ ως προϊστάμενος στη διεύθυνση φαρμάκων. Προσκλήθηκα από τον ISPOR της Ελλάδας, την κυρία Γ., να συμμετάσχω στη συνάντηση του Βερολίνου... Εχω συμμετάσχει και σε προηγούμενα συνέδρια αυτού του φορέα, με παρουσίαση εργασιών, για ορισμένες από τις οποίες διακρίθηκα...

Τα καθήκοντά μου είναι η τιμολόγηση φαρμάκων, κατευθύνσεις, συνταγογραφήσεις, παρακολούθηση των δαπανών των φαρμάκων υψηλού κόστους στα νοσοκομεία της χώρας, παρακολούθηση και διακίνηση των φαρμάκων του κρατικού μονοπωλίου της χώρας, συνεργασία με τον ΕΟΦ... Συμμετέχω στην επιτροπή τιμολόγησης και αποζημίωσης των φαρμάκων, που έχει συσταθεί στην κεντρική υπηρεσία του υπουργείου Υγείας, στην Επιτροπή Ναρκωτικών και στη γνωμοδοτική επιτροπή στο υπουργείο Υγείας». Στη συνέχεια παραδέχθηκε ότι δεν ενημέρωσε την υπηρεσία του, αλλά προφορικά τη γ.γ. Δημόσιας Υγείας, κυρία Π. Οπως είπε, στο συγκεκριμένο ταξίδι παραβρέθηκαν κι άλλα άτομα από το υπουργείο, όπως η κυρία Δ., πρόεδρος της επιτροπής τιμών των φαρμάκων, η κυρία Μ., γιατρός συνεργάτις της... δημόσιας Υγείας, και άλλοι που του διέφευγαν. Δήλωσε επίσης άγνοια για τους χορηγούς του ISPOR και υποστηρίζει ότι δεν επηρεάζονται οι θέσεις του από τις συγκεκριμένες προσκλήσεις.

Η πρόεδρος. Η πρόεδρος της επιτροπής τιμών φαρμάκων εξετάστηκε τον Ιανουάριο του 2013 και κατέθεσε τα εξής: «Είμαι πρόεδρος της επιτροπής τιμών φαρμάκων του υπουργείου Υγείας από το 2011, με τριετή θητεία. Η επιτροπή υπάγεται απευθείας στον υπουργό Υγείας. Είμαι συνταξιούχος νοσοκομειακός φαρμακοποιός. Συμμετείχα στο συνέδριο ως μέλος του ISPOR Greece Chapter... Το φετινό ετήσιο συνέδριο είχε ως θέμα τις πολιτικές υγείας... Στον τομέα αυτόν παρουσιάστηκαν όλες οι νέες εξελίξεις». Αποκάλυψε επίσης ότι είναι ιδρυτικό μέλος του ISPOR Ελλάδας, ενώ δήλωσε ότι στο προηγούμενο συνέδριο, του 2011 δηλαδή, από τον ISPOR, καλύφθηκαν και τα έξοδα της κυρίας Δ., γ.γ. του υπουργείου Κοινωνικής Ασφάλισης.

Οταν ρωτήθηκε αν προκύπτει σύγκρουση συμφερόντων εκ της θέσεώς της ως προέδρου της επιτροπής τιμών φαρμάκων και της αποδοχής χορηγίας από φαρμακευτικές εταιρείες, όπως στην προκειμένη περίπτωση για την κάλυψη των εξόδων συμμετοχής της στο συνέδριο, κατέθεσε: «Κατηγορηματικά όχι. Οπως είναι γνωστό, η συντριπτική πλειοψηφία, αν όχι το σύνολο των συνεδρίων που λαμβάνουν χώρα στη Ελλάδα και το εξωτερικό, έχουν χορηγούς φαρμακευτικές και άλλες εταιρείες, οι οποίες δραστηριοποιούνται στον χώρο της υγείας». Υπενθύμισε μάλιστα ότι μερικές ημέρες πριν από την κατάθεσή της πραγματοποιήθηκε το συνέδριο του ΕΣΔΥ, στο οποίο χορηγοί ήταν κυρίως φαρμακευτικές εταιρείες και συμμετείχαν ως κύριοι ομιλητές ο τότε υπ. Οικονομικών και ο υπουργός Υγείας, που παρήγγειλε το συγκεκριμένο πόρισμα. Δήλωσε επίσης ότι δεν ενημέρωσε την πολιτική ηγεσία για τη συμμετοχή της στο συνέδριο γιατί, όπως είπε, δεν είχε καμία υποχρέωση. Ακόμη, κατέθεσε ότι συμμετείχε και ο κύριος Ν.Μ., ο οποίος είναι συνεργάτης του υπουργού. Μάλιστα, στο σπίτι του Ν.Μ. έγινε πρόσφατα έφοδος από την Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Ο Ν.Μ., που πραγματοποιούσε μελέτες του υπ. Υγείας και είχε επίσης πάρει μέρος στο συνέδριο, δήλωσε ότι δεν είναι σύμβουλος κάποιου μέλους της πολιτικής ηγεσίας και δεν μισθοδοτείται από το υπ. Υγείας. «Δεν έχω προσκληθεί ποτέ επισήμως να παρευρεθώ και ούτε υποστηρίζω με οποιονδήποτε τρόπο, τεχνολογικό ή συμβουλευτικό, τις εργασίες της επιτροπής τιμών φαρμάκων», υποστήριξε. Στη συνέχεια όμως παραδέχτηκε ότι έχει παραδώσει στο υπ. Υγείας εργασίες σχετικά με τον υπολογισμό θετικής λίστας φαρμάκων τιμών, συμμετοχών ασθενών, υπολογισμού ποσού υπέρβασης φαρμακευτικής δαπάνης κ.λπ. Οπως είπε, συνεργάστηκε με το Δημόσιο από τον Δεκέμβριο του 2009 για την προετοιμασία της χώρας για το Μνημόνιο. Στο πόρισμα παρατίθεται μεγάλος κατάλογος καθηγητών της Σχολής Δημόσιας Υγείας, αλλά και γιατρών νοσοκομείων της χώρας που συμμετείχαν στο συγκεκριμένο ταξίδι. Οι περισσότεροι δεν είχαν ενημερώσει τα νοσοκομεία, ενώ υπάρχει σημείωση και για ευθύνες συγκεκριμένου διοικητή νοσοκομείου στην Αττική. Στις προτάσεις και στην αναζήτηση ευθυνών στο τέλος του πορίσματος ζητούνται η διερεύνηση τυχόν πειθαρχικών ευθυνών και η ενημέρωση του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης. Το πόρισμα διαβιβάστηκε στους εισαγγελείς με καθυστέρηση πέντε χρόνων.

Η γιατρός του ΕΣΥ

Η κυρία Β.Μ., γιατρός του ΕΣΥ, κατέθεσε ότι είναι γιατρός σε αντικαρκινικό γενικό νοσοκομείο, αλλά και συνεργάτης της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Υγείας του υπουργείου Υγείας σε θέματα δημόσιας υγείας και φαρμάκων από τον Αύγουστο του 2012. Πρόσθεσε επίσης ότι συμμετέχει στις μη αμειβόμενες επιτροπές τιμολόγησης και αποζημίωσης, ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, στην τεχνική επιτροπή τιμολόγησης φαρμάκων κ.ά. και ότι συμμετέχει σε επιτροπές ως εκπρόσωπος της γενικής γραμματέως Δημόσιας Υγείας. Επιπλέον, παραδέχτηκε ότι συμμετείχε στο συνέδριο και ότι υπήρξε προσωπική πρόσκληση στη γενική γραμματέα Δημόσιας Υγείας, η οποία τότε βρισκόταν στις Βρυξέλλες, και έτσι την παρακάλεσε να πάρει εκείνη μέρος στο συνέδριο στο Βερολίνο. Η συγκεκριμένη κατέθεσε μάλιστα και το πρόγραμμα του συνεδρίου. Και εκείνη είπε ότι υπήρχε ο σύμβουλος του αναπληρωτή υπουργού Υγείας και ότι συνάντησε πολλά γνωστά πρόσωπα από τον χώρο της Υγείας, ενώ δήλωσε άγνοια για τις χορηγίες.