ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Κοροναϊός: Η πανδημία ξεκίνησε από ζώα στην αγορά της Ουχάν - Τι δείχνουν τα συμπεράσματα δύο ερευνών
Τα αποτελέσματα των δύο ερευνών θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την αποτροπή της επόμενης πανδημίας
Το επίκεντρο της πανδημίας
του κοροναϊού ήταν η υπαίθρια αγορά της Ουχάν, σύμφωνα με δύο νέες μελέτες που δημοσιεύτηκαν στην επιθεώρηση Science.
Οι δύο έρευνες υποστηρίζουν ότι γέρνουν πλέον την πλάστιγγα υπέρ της ζωονοτικής προέλευσης του SARS-CoV-2 στη συζήτηση για το πώς προκλήθηκε η υγειονομική κρίση που συγκλόνισε την υφήλιο.
Η απάντηση στο ερώτημα εάν ο κοροναϊός μεταδόθηκε με φυσικό τρόπο από ζώα στους ανθρώπους ή ήταν αποτέλεσμα εργαστηριακού ατυχήματος, θεωρείται ζωτικής σημασίας για την αποτροπή της επόμενης πανδημίας και τη διάσωση εκατομμυρίων ζωών.
Η πρώτη μελέτη ανέλυσε το γεωγραφικό μοτίβο των κρουσμάτων της Covid-19 τον πρώτο μήνα της επιδημίας, τον Δεκέμβριο του 2019, δείχνοντας ότι τα πρώτα κρούσματα συγκεντρώθηκαν στενά γύρω από την αγορά Huanan της Ουχάν.
Η δεύτερη εξέτασε γονιδιωματικά δεδομένα από τα πρώτα κρούσματα για τη μελέτη της πρώιμης εξέλιξης του ιού, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ήταν απίθανο ο κοροναϊός να κυκλοφορούσε ευρέως στους ανθρώπους πριν από τον Νοέμβριο του 2019.
Αμφότερες οι έρευνες είχαν δημοσιευθεί προηγουμένως ως «προεκτυπώσεις», αλλά τώρα έχουν ελεγχθεί από ομοτίμους και δημοσιεύονται σε ένα έγκριτο περιοδικό.
Ο Μάικλ Γουόρομπι του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, εκ των συντακτών αμφοτέρων των εργασιών, είχε καλέσει προηγουμένως με επιστολή του την επιστημονική κοινότητα να είναι πιο ανοιχτή στην ιδέα ότι ο κορωνοϊός ήταν αποτέλεσμα διαρροής από εργαστήριο. Αλλά τα ευρήματα τον οδήγησαν «στο σημείο όπου τώρα πιστεύω επίσης ότι δεν είναι αληθοφανές ότι αυτός ο ιός εισήχθη με άλλο τρόπο εκτός από το εμπόριο άγριων ζώων στην αγορά της Ουχάν», όπως είπε στους δημοσιογράφους.
Αν και η προηγούμενη έρευνα είχε επικεντρωθεί στην αγορά ζωντανών ζώων της Ουχάν, οι ερευνητές ήθελαν περισσότερα στοιχεία για να προσδιορίσουν ότι ήταν πραγματικά το επίκεντρο της επιδημίας κι όχι ότι λειτούργησε απλώς ως πολλαπλασιαστής της. Κι αυτό απαιτούσε μελέτη σε επίπεδο γειτονιάς εντός της Ουχάν για να είναι πιο σίγουρο ότι ο κορωνοϊός ήταν «ζωονοτικός, ότι μεταπήδησε δηλαδή από ζώα σε ανθρώπους.
Η ομάδα της πρώτης μελέτης χρησιμοποίησε εργαλεία χαρτογράφησης για να προσδιορίσει το σημείο εμφάνισης των πρώτων 174 κρουσμάτων, που εντοπίστηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, διαπιστώνοντας ότι 155 εξ αυτών ήταν στην Ουχάν. Επιπλέον, αυτά τα κρούσματα επικεντρώνονταν σε κοντινή απόσταση από την αγορά - και ορισμένοι από τους πρώιμους ασθενείς χωρίς πρόσφατο ιστορικό επίσκεψης στην αγορά ζούσαν πολύ κοντά σε αυτήν. Θηλαστικά που είναι πλέον γνωστό ότι ήταν μολυσμένα με τον κορωνοϊό - συμπεριλαμβανομένων αλεπούδων, ασβών και νυκτερευτών [είδος ρακούν της οικογένειας των κυνιδών], πωλήθηκαν όλα ζωντανά στην αγορά, όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές της ομάδας.
Συνέδεσαν επίσης θετικά δείγματα από ασθενείς στις αρχές του 2020 με το δυτικό τμήμα της υπαίθριας αγοράς της Ουχάν, το οποίο πούλησε ζωντανά ζώα ή νωπό κρέας τους στα τέλη του 2019. Τα αυστηρά περιορισμένα πρώιμα κρούσματα του κοροναϊού έρχονται σε αντίθεση με τον τρόπο με τον οποίο εξαπλώθηκε η Covid-19 στην υπόλοιπη πόλη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, κάτι που επιβεβαίωσαν οι ερευνητές ερευνώντας τα δεδομένα check-in των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από την εφαρμογή Weibo. «Αυτό μας λέει ότι ο κορωνοϊός… πραγματικά προήλθε από εκείνη την αγορά και εξαπλώθηκε από εκεί», τόνισε ο Γουόρομπι.
Η δεύτερη μελέτη επικεντρώθηκε στην επίλυση μιας φαινομενικής ασυμφωνίας στην πρώιμη εξέλιξη του ιού. Δύο γενεαλογίες, η Α και η Β, σημάδεψαν την πρώιμη πανδημία. Όμως, ενώ η Α ήταν πιο κοντά στον ιό που βρέθηκε στις νυχτερίδες, υποδηλώνοντας ότι ο κορωνοϊός στους ανθρώπους προήλθε από αυτή την πηγή και ότι η Α προκάλεσε τη Β, ήταν η Β που βρέθηκε πολύ πιο παρούσα στην υπαίθρια αγορά της Ουχάν. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια ειδική τεχνική, η οποία βασίζεται στον ρυθμό με τον οποίο συμβαίνουν γενετικές μεταλλάξεις με την πάροδο του χρόνου για να ανασυνθέσουν ένα χρονοδιάγραμμα της εξέλιξης -- και βρήκαν απίθανο η Α να προκάλεσε τη Β. «Διαφορετικά, η γενεαλογία Α θα έπρεπε να εξελισσόταν σε αργή κίνηση σε σύγκριση με τον ιό της γενεαλογίας Β, κάτι που απλώς δεν έχει βιολογικό νόημα», είπε ο Γουόρομπι.
Το πιθανό σενάριο ήταν ότι αμφότερες οι Α και Β μεταπήδησαν από τα ζώα στην αγορά στον άνθρωπο σε ξεχωριστές περιπτώσεις, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2019. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν απίθανο να υπήρχε κυκλοφορία του κορωνοϊού στον άνθρωπο πριν από τον Νοέμβριο του 2019. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, πιθανότατα υπήρχαν άλλες μεταδόσεις από ζώο σε άνθρωπο στην αγορά που απέτυχαν να εκδηλωθούν ως κρούσματα Covid-19.
«Έχουμε καταρρίψει τη θεωρία της διαρροής από εργαστήριο; Όχι, δεν το έχουμε κάνει. Θα μπορέσουμε ποτέ να μάθουμε; Όχι», δήλωσε ο Κρίστιαν Άντερσον, του Ερευνητικού Ινστιτούτου Scripps, εκ των συντακτών των μελετών. «Αλλά νομίζω ότι αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό εδώ, είναι ότι υπάρχουν πιθανά σενάρια και είναι εύλογα σενάρια και είναι πραγματικά σημαντικό να καταλάβουμε ότι το δυνατό δεν σημαίνει ότι είναι εξίσου πιθανό».
Οι δύο έρευνες υποστηρίζουν ότι γέρνουν πλέον την πλάστιγγα υπέρ της ζωονοτικής προέλευσης του SARS-CoV-2 στη συζήτηση για το πώς προκλήθηκε η υγειονομική κρίση που συγκλόνισε την υφήλιο.
Η απάντηση στο ερώτημα εάν ο κοροναϊός μεταδόθηκε με φυσικό τρόπο από ζώα στους ανθρώπους ή ήταν αποτέλεσμα εργαστηριακού ατυχήματος, θεωρείται ζωτικής σημασίας για την αποτροπή της επόμενης πανδημίας και τη διάσωση εκατομμυρίων ζωών.
Η πρώτη μελέτη ανέλυσε το γεωγραφικό μοτίβο των κρουσμάτων της Covid-19 τον πρώτο μήνα της επιδημίας, τον Δεκέμβριο του 2019, δείχνοντας ότι τα πρώτα κρούσματα συγκεντρώθηκαν στενά γύρω από την αγορά Huanan της Ουχάν.
Η δεύτερη εξέτασε γονιδιωματικά δεδομένα από τα πρώτα κρούσματα για τη μελέτη της πρώιμης εξέλιξης του ιού, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι ήταν απίθανο ο κοροναϊός να κυκλοφορούσε ευρέως στους ανθρώπους πριν από τον Νοέμβριο του 2019.
Αμφότερες οι έρευνες είχαν δημοσιευθεί προηγουμένως ως «προεκτυπώσεις», αλλά τώρα έχουν ελεγχθεί από ομοτίμους και δημοσιεύονται σε ένα έγκριτο περιοδικό.
Η μεθοδολογία των ερευνών για τον εντοπισμό της προέλευσης του κοροναϊού
Ο Μάικλ Γουόρομπι του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, εκ των συντακτών αμφοτέρων των εργασιών, είχε καλέσει προηγουμένως με επιστολή του την επιστημονική κοινότητα να είναι πιο ανοιχτή στην ιδέα ότι ο κορωνοϊός ήταν αποτέλεσμα διαρροής από εργαστήριο. Αλλά τα ευρήματα τον οδήγησαν «στο σημείο όπου τώρα πιστεύω επίσης ότι δεν είναι αληθοφανές ότι αυτός ο ιός εισήχθη με άλλο τρόπο εκτός από το εμπόριο άγριων ζώων στην αγορά της Ουχάν», όπως είπε στους δημοσιογράφους.Αν και η προηγούμενη έρευνα είχε επικεντρωθεί στην αγορά ζωντανών ζώων της Ουχάν, οι ερευνητές ήθελαν περισσότερα στοιχεία για να προσδιορίσουν ότι ήταν πραγματικά το επίκεντρο της επιδημίας κι όχι ότι λειτούργησε απλώς ως πολλαπλασιαστής της. Κι αυτό απαιτούσε μελέτη σε επίπεδο γειτονιάς εντός της Ουχάν για να είναι πιο σίγουρο ότι ο κορωνοϊός ήταν «ζωονοτικός, ότι μεταπήδησε δηλαδή από ζώα σε ανθρώπους.
Η ομάδα της πρώτης μελέτης χρησιμοποίησε εργαλεία χαρτογράφησης για να προσδιορίσει το σημείο εμφάνισης των πρώτων 174 κρουσμάτων, που εντοπίστηκαν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, διαπιστώνοντας ότι 155 εξ αυτών ήταν στην Ουχάν. Επιπλέον, αυτά τα κρούσματα επικεντρώνονταν σε κοντινή απόσταση από την αγορά - και ορισμένοι από τους πρώιμους ασθενείς χωρίς πρόσφατο ιστορικό επίσκεψης στην αγορά ζούσαν πολύ κοντά σε αυτήν. Θηλαστικά που είναι πλέον γνωστό ότι ήταν μολυσμένα με τον κορωνοϊό - συμπεριλαμβανομένων αλεπούδων, ασβών και νυκτερευτών [είδος ρακούν της οικογένειας των κυνιδών], πωλήθηκαν όλα ζωντανά στην αγορά, όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές της ομάδας.
Δύο περιστατικά μεταπήδησης του κοροναϊού σε ανθρώπους
Συνέδεσαν επίσης θετικά δείγματα από ασθενείς στις αρχές του 2020 με το δυτικό τμήμα της υπαίθριας αγοράς της Ουχάν, το οποίο πούλησε ζωντανά ζώα ή νωπό κρέας τους στα τέλη του 2019. Τα αυστηρά περιορισμένα πρώιμα κρούσματα του κοροναϊού έρχονται σε αντίθεση με τον τρόπο με τον οποίο εξαπλώθηκε η Covid-19 στην υπόλοιπη πόλη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, κάτι που επιβεβαίωσαν οι ερευνητές ερευνώντας τα δεδομένα check-in των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από την εφαρμογή Weibo. «Αυτό μας λέει ότι ο κορωνοϊός… πραγματικά προήλθε από εκείνη την αγορά και εξαπλώθηκε από εκεί», τόνισε ο Γουόρομπι.Η δεύτερη μελέτη επικεντρώθηκε στην επίλυση μιας φαινομενικής ασυμφωνίας στην πρώιμη εξέλιξη του ιού. Δύο γενεαλογίες, η Α και η Β, σημάδεψαν την πρώιμη πανδημία. Όμως, ενώ η Α ήταν πιο κοντά στον ιό που βρέθηκε στις νυχτερίδες, υποδηλώνοντας ότι ο κορωνοϊός στους ανθρώπους προήλθε από αυτή την πηγή και ότι η Α προκάλεσε τη Β, ήταν η Β που βρέθηκε πολύ πιο παρούσα στην υπαίθρια αγορά της Ουχάν. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια ειδική τεχνική, η οποία βασίζεται στον ρυθμό με τον οποίο συμβαίνουν γενετικές μεταλλάξεις με την πάροδο του χρόνου για να ανασυνθέσουν ένα χρονοδιάγραμμα της εξέλιξης -- και βρήκαν απίθανο η Α να προκάλεσε τη Β. «Διαφορετικά, η γενεαλογία Α θα έπρεπε να εξελισσόταν σε αργή κίνηση σε σύγκριση με τον ιό της γενεαλογίας Β, κάτι που απλώς δεν έχει βιολογικό νόημα», είπε ο Γουόρομπι.
«Ζωονοτικός» ο κοροναϊός
Το πιθανό σενάριο ήταν ότι αμφότερες οι Α και Β μεταπήδησαν από τα ζώα στην αγορά στον άνθρωπο σε ξεχωριστές περιπτώσεις, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2019. Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν απίθανο να υπήρχε κυκλοφορία του κορωνοϊού στον άνθρωπο πριν από τον Νοέμβριο του 2019. Σύμφωνα με αυτό το σενάριο, πιθανότατα υπήρχαν άλλες μεταδόσεις από ζώο σε άνθρωπο στην αγορά που απέτυχαν να εκδηλωθούν ως κρούσματα Covid-19.«Έχουμε καταρρίψει τη θεωρία της διαρροής από εργαστήριο; Όχι, δεν το έχουμε κάνει. Θα μπορέσουμε ποτέ να μάθουμε; Όχι», δήλωσε ο Κρίστιαν Άντερσον, του Ερευνητικού Ινστιτούτου Scripps, εκ των συντακτών των μελετών. «Αλλά νομίζω ότι αυτό που είναι πραγματικά σημαντικό εδώ, είναι ότι υπάρχουν πιθανά σενάρια και είναι εύλογα σενάρια και είναι πραγματικά σημαντικό να καταλάβουμε ότι το δυνατό δεν σημαίνει ότι είναι εξίσου πιθανό».
