ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ
Πώς λειτουργούν οι προειδοποιήσεις σεισμού που προσφέρει η Google στην Ελλάδα
Τα κινητά Android σε ρόλο σεισμογράφων
Η Ελλάδα
και η Νέα Ζηλανδία, δύο σεισμογόνες χώρες που δεν διαθέτουν σύγχρονα συστήματα προειδοποίησης για σεισμικές δονήσεις, είναι οι πρώτες χώρες που θα λαμβάνουν αυτόματα προειδοποιήσεις από το Android Earthquake Alerts System της Google.
Παρά τις πολυετείς προσπάθειες σεισμολόγων σε όλο τον κόσμο, η πρόβλεψη των σεισμών παραμένει μέχρι ανέφικτη. Το σύστημα της Google δεν προβλέπει τους σεισμούς, τους ανιχνεύει όμως αρκετά γρήγορα ώστε να προλάβει να στείλει προειδοποιήσεις σε γειτονικές περιοχές.
Σεισμογράφοι δεν απαιτούνται, αφού το σύστημα βασίζεται σε μετρήσεις των κινητών τηλεφώνων Android, τα οποία συνήθως διαθέτουν επιταχυνσιόμετρα για να ανιχνεύουν την κίνηση.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα επιταχυνσιόμετρα λειτουργούν ως υποτυπώδεις σεισμογράφοι: σε περίπτωση που ανιχνεύσει μετατοπίσεις που μπορεί να προέρχονται από σεισμό, η συσκευή Android στέλνει σήμα στους κεντρικούς διακομιστές του συστήματος. Το σύστημα ενεργοποιείται όταν λάβει τέτοιες αναφορές από τουλάχιστον 100 συσκευές που βρίσκονται στην ίδια περιοχή, και στέλνει αυτόματα προειδοποίηση για όλες τις συσκευές Android χωρίς να απαιτούνται ενέργειες του χρήστη.
Πώς γίνεται όμως να εκδίδονται προειδοποιήσεις όταν ο σεισμός έχει ήδη αρχίσει;
Οι δονήσεις διαδίδονται στο υπέδαφος και την επιφάνεια της Γης υπό τη μορφή κυμάτων τα οποία κινούνται με μεγάλη ταχύτητα (πιο γρήγορα από την ταχύτητα του ήχου στον αέρα), όχι όμως με την ταχύτητα του φωτός.
Κι αυτό σημαίνει ότι η προειδοποίηση μπορεί να μεταδοθεί και να φτάσει σε γειτονικές περιοχές πριν από την άφιξη των ίδιων των σεισμικών κυμάτων. Το σύστημα της Google χρησιμοποιεί τους νόμους της φυσικής για να υπολογίσει ποιες περιοχές θα υποβληθούν σε δονήσεις αρκετά ισχυρές ώστε να γίνουν αισθητές και να σπάσουν παράθυρα.
Ακόμα κι αν ο συναγερμός σημάνει μόνο λίγα δευτερόλεπτα πριν από την άφιξη των σεισμικών κυμάτων, οι κάτοικοι έχουν το χρονικό περιθώριο να καλυφθούν κάτω από ένα γραφείο ή να εγκαταλείψουν εσωτερικούς χώρους.
«Καλούμαστε να λύσουμε δύο μεγάλα προβλήματα: την ανίχνευση των δονήσεων όσο πιο γρήγορα γίνεται και την αποστολή προειδοποιήσεων όσο πιο γρήγορα γίνεται» σχολιάζει στον δικτυακό τόπο του Science ο Μαρκ Στογαΐτης, επικεφαλής του προγράμματος Android Earthquake Alerts System.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η ιδέα του συστήματος συναγερμού δεν γεννήθηκε στην Google –συστήματα προειδοποίησης που αξιοποιούν μετρήσεις σεισμογράφων χρησιμοποιούνται ήδη στην Καλιφόρνια και την Ιαπωνία, αν και το κόστος τους είναι μάλλον υψηλό. Το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης ShakeAlert που χρησιμοποιείται στην Καλιφόρνια, το Όρεγκον και προσεχώς στην πολιτεία της Ουάσιγκτον χρειάστηκε 15 χρόνια για να ολοκληρωθεί και κόστισε 60 εκατομμύρια δολάρια, χωρίς να συνυπολογίζονται τα ετήσια λειτουργικά έξοδα που εκτιμώνται στα 30 εκατομμύρια.
Ωστόσο τα συστήματα αυτά παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τη δωρεάν λύση που προτείνει η Google: οι σεισμογράφοι λειτουργούν ακόμα και σε απομονωμένες περιοχές όπου οι χρήστες κινητών σπανίζουν, ακόμα και σε θαλάσσιες περιοχές που δεν καλύπτονται καν από τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας.
To Earthquake Alerts System είναι ουσιαστικά μια επέκταση της λειτουργίας ανίχνευσης σεισμών που προσφέρει εδώ και καιρό το Android –οι χρήστες μπορούν να ενημερωθούν για τις δονήσεις σε κοντινές περιοχές απλά πληκτρολογώντας τη φράση «Earthquake near me» στη λειτουργία αναζήτησης.
Όπως επισημαίνει ο Ρίτσαρντ Άλεν, σεισμολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ που συνεργάζεται με την Google, το σύστημα είχε ανιχνεύσει με επιτυχία τον σεισμό που έπληξε τη Σάμο και την Τουρκία στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου.
«Δείξαμε τότε ότι, αν είχαμε ενεργοποιήσει το σύστημα συναγερμού, θα μπορούσαμε να είχαμε εκδώσει προειδοποιήσεις για την υπόλοιπη Ελλάδα» υποστήριξε ο Άλεν.
Παρά τις πολυετείς προσπάθειες σεισμολόγων σε όλο τον κόσμο, η πρόβλεψη των σεισμών παραμένει μέχρι ανέφικτη. Το σύστημα της Google δεν προβλέπει τους σεισμούς, τους ανιχνεύει όμως αρκετά γρήγορα ώστε να προλάβει να στείλει προειδοποιήσεις σε γειτονικές περιοχές.
Σεισμογράφοι δεν απαιτούνται, αφού το σύστημα βασίζεται σε μετρήσεις των κινητών τηλεφώνων Android, τα οποία συνήθως διαθέτουν επιταχυνσιόμετρα για να ανιχνεύουν την κίνηση.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τα επιταχυνσιόμετρα λειτουργούν ως υποτυπώδεις σεισμογράφοι: σε περίπτωση που ανιχνεύσει μετατοπίσεις που μπορεί να προέρχονται από σεισμό, η συσκευή Android στέλνει σήμα στους κεντρικούς διακομιστές του συστήματος. Το σύστημα ενεργοποιείται όταν λάβει τέτοιες αναφορές από τουλάχιστον 100 συσκευές που βρίσκονται στην ίδια περιοχή, και στέλνει αυτόματα προειδοποίηση για όλες τις συσκευές Android χωρίς να απαιτούνται ενέργειες του χρήστη.
Πώς γίνεται όμως να εκδίδονται προειδοποιήσεις όταν ο σεισμός έχει ήδη αρχίσει;
Οι δονήσεις διαδίδονται στο υπέδαφος και την επιφάνεια της Γης υπό τη μορφή κυμάτων τα οποία κινούνται με μεγάλη ταχύτητα (πιο γρήγορα από την ταχύτητα του ήχου στον αέρα), όχι όμως με την ταχύτητα του φωτός.
Κι αυτό σημαίνει ότι η προειδοποίηση μπορεί να μεταδοθεί και να φτάσει σε γειτονικές περιοχές πριν από την άφιξη των ίδιων των σεισμικών κυμάτων. Το σύστημα της Google χρησιμοποιεί τους νόμους της φυσικής για να υπολογίσει ποιες περιοχές θα υποβληθούν σε δονήσεις αρκετά ισχυρές ώστε να γίνουν αισθητές και να σπάσουν παράθυρα.
Ακόμα κι αν ο συναγερμός σημάνει μόνο λίγα δευτερόλεπτα πριν από την άφιξη των σεισμικών κυμάτων, οι κάτοικοι έχουν το χρονικό περιθώριο να καλυφθούν κάτω από ένα γραφείο ή να εγκαταλείψουν εσωτερικούς χώρους.
«Καλούμαστε να λύσουμε δύο μεγάλα προβλήματα: την ανίχνευση των δονήσεων όσο πιο γρήγορα γίνεται και την αποστολή προειδοποιήσεων όσο πιο γρήγορα γίνεται» σχολιάζει στον δικτυακό τόπο του Science ο Μαρκ Στογαΐτης, επικεφαλής του προγράμματος Android Earthquake Alerts System.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η ιδέα του συστήματος συναγερμού δεν γεννήθηκε στην Google –συστήματα προειδοποίησης που αξιοποιούν μετρήσεις σεισμογράφων χρησιμοποιούνται ήδη στην Καλιφόρνια και την Ιαπωνία, αν και το κόστος τους είναι μάλλον υψηλό. Το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης ShakeAlert που χρησιμοποιείται στην Καλιφόρνια, το Όρεγκον και προσεχώς στην πολιτεία της Ουάσιγκτον χρειάστηκε 15 χρόνια για να ολοκληρωθεί και κόστισε 60 εκατομμύρια δολάρια, χωρίς να συνυπολογίζονται τα ετήσια λειτουργικά έξοδα που εκτιμώνται στα 30 εκατομμύρια.
Ωστόσο τα συστήματα αυτά παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τη δωρεάν λύση που προτείνει η Google: οι σεισμογράφοι λειτουργούν ακόμα και σε απομονωμένες περιοχές όπου οι χρήστες κινητών σπανίζουν, ακόμα και σε θαλάσσιες περιοχές που δεν καλύπτονται καν από τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας.
To Earthquake Alerts System είναι ουσιαστικά μια επέκταση της λειτουργίας ανίχνευσης σεισμών που προσφέρει εδώ και καιρό το Android –οι χρήστες μπορούν να ενημερωθούν για τις δονήσεις σε κοντινές περιοχές απλά πληκτρολογώντας τη φράση «Earthquake near me» στη λειτουργία αναζήτησης.
Όπως επισημαίνει ο Ρίτσαρντ Άλεν, σεισμολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ που συνεργάζεται με την Google, το σύστημα είχε ανιχνεύσει με επιτυχία τον σεισμό που έπληξε τη Σάμο και την Τουρκία στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου.
«Δείξαμε τότε ότι, αν είχαμε ενεργοποιήσει το σύστημα συναγερμού, θα μπορούσαμε να είχαμε εκδώσει προειδοποιήσεις για την υπόλοιπη Ελλάδα» υποστήριξε ο Άλεν.
