Είναι γνωστό ότι αν κανείς θέλει να χάσει κιλά, θα πρέπει να τρώει λιγότερο και να γυμνάζεται περισσότερο. Αλλά πότε αρχίζει το σώμα να καίει το λίπος του, που είναι και το ζητούμενο, ώστε να μειωθεί έτσι το πάχος;

Ένας Έλληνας ερευνητής και οι συνεργάτες του στην Ελβετία ανέπτυξαν μια νέα μέθοδο που επιτρέπει την εύκολη και σε πραγματικό χρόνο παρακολούθηση της λιπόλυσης (καύσης του λίπους) μέσω ελέγχου της αναπνοής την ώρα της άσκησης. Έτσι, κάποιος μπορεί να γυμνάζεται και ταυτόχρονα να εκπνέει στη συσκευή, η οποία επί τόπου μετρά αν έχει αρχίσει να καίει λίπος και πόσο.

Μέχρι τώρα η καύση του λίπους ήταν δυνατό να υπολογιστεί μέσω ενός τεστ αίματος ή ούρων, όπου μετρώνται συγκεκριμένοι βιοδείκτες που «προδίδουν» κατά πόσο έχει καεί το λίπος στο σώμα. Όμως τα τεστ αυτά είναι λιγότερο βολικά και πιο αργά σε σχέση με το νέο τεστ αναπνοής.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Σωτήρη Πρατσίνη του Ελβετικού Ομοσπονδιακού Ινστιτούτου Τεχνολογίας (ΕΤΗ) της Ζυρίχης, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αναλυτικής χημείας «Analytical Chemistry».

Όταν κάποιος καίει λίπος, το σώμα του παράγει υποπροϊόντα μεταβολισμού, που καταλήγουν στο αίμα. Στους πνεύμονες αυτά τα μόρια, ιδίως τα πτητικά, εισέρχονται στον αέρα που εκπνέει ο άνθρωπος. Το πιο πτητικό και εύκολα ανιχνεύσιμο από αυτά τα οργανικά μόρια είναι η ακετόνη.

Η νέα συσκευή διαθέτει αισθητήρες που μετρούν την παρουσία της ακετόνης στην εκπνοή με μεγαλύτερη ευαισθησία από κάθε προηγούμενο αισθητήρα, καθώς μπορεί να ανιχνεύσει ένα μόνο μόριο ακετόνης ανάμεσα σε εκατοντάδες εκατομμύρια άλλα μόρια.

Οι δοκιμές που έγιναν αποκάλυψαν ότι το πόσο γρήγορα οι άνθρωποι αρχίζουν να καίνε λίπος διαφέρει πολύ από άτομο σε άτομο -κάτι που έχει μεγάλη σημασία τόσο γι' αυτούς που γυμνάζονται για να αδυνατίσουν όσο και για τους αθλητές. Έτσι, ενώ σε μερικούς ανθρώπους πρέπει να περάσει μιάμιση ώρα άσκησης εωσότου αρχίσει η λιπόλυση, σε άλλους αρχίζει πολύ πιο γρήγορα.

Ο υπερευαίσθητος αισθητήρας χρησιμοποιεί ένα «τσιπάκι», με μέγεθος όσο ένα κέρμα του λεπτού του ευρώ, που ο Σ. Πρατσίνης άρχισε να αναπτύσσει πριν από επτά χρόνια. Το τσιπ είναι καλυμμένο με ένα πορώδες φιλμ από ειδικά αγώγιμα νανοσωματίδια, αποτελούμενα από τριοξείδιο του βολφραμίου και άτομα πυριτίου. Τα νανοσωματίδια αυτά αλληλεπιδρούν με την ακετόνη και έτσι η τελευταία μπορεί να ανιχνευθεί στην εκπνοή, πράγμα που «προδίδει» την καύση του λίπους στο σώμα. 

Ο Πρατσίνης και η ομάδα του ήδη εργάζονται για να σμικρύνουν κι άλλο το τσιπάκι, ώστε τελικά να κυκλοφορήσουν στο εμπόριο μια φορητή συσκευή για το τεστ αναπνοής, που θα μπορεί εύκολα να χρησιμοποιήσει κάθε αθλητής ή όποιος θέλει να χάσει κιλά με γυμναστική. Γνωρίζοντας σε πραγματικό χρόνο πότε αρχίζει να καίει λίπος, θα διαμορφώνει ανάλογα το πρόγραμμα της άσκησής του, κάνοντας είτε περισσότερη είτε λιγότερη.

Επίσης, οι ερευνητές μελετούν την ανάπτυξη ανάλογων αισθητήρων και για άλλα μόρια, ώστε να υπάρξουν και άλλα τεστ αναπνοής (π.χ. αμμωνίας για τεστ λειτουργίας των νεφρών, ισοπρενίου για τεστ μεταβολισμού χοληστερίνης, αλδεϋδών για τεστ καρκίνου των πνευμόνων κ.ά.).

Ο Σωτήρης Πρατσίνης γεννήθηκε στα Χανιά το 1955, σπούδασε στο Τμήμα Χημικών Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες (UCLA) το 1985. Διετέλεσε καθηγητής στη Σχολή Χημικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι των ΗΠΑ και από το 1998 είναι καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολόγων και Χημικών Μηχανικών του ΕΤΗ, όπου ίδρυσε το Εργαστήριο Τεχνολογίας Σωματιδίων.